De kracht van de aanraking: minder antipsychotica

Marianne heeft een paniekaanval, gilt het uit en slaat met haar hoofd tegen de muur. Ze schreeuwt: ‘ik wil dood, ik wil dood’. De aanvallen duren meestal ongeveer 90 minuten. Nadat de paniek is weggeëbd, vraagt de verzorgende broeder of ze misschien voor het slapen een ritmische massage wil.

Hij is een gecertificeerde yoga- en meditatie-instructeur en kent een aantal massagetechnieken. Marianne stemt in, en een korte sessie volgt. Daarbij wordt haar lichaam zacht heen en weer gewiegd, een techniek die pulseren of pulsen heet. Voor het eerst die nacht slaapt ze zonder medicatie. De volgende dag ontstaat weer een paniekaanval. De broeder vraagt meteen in het begin ervan of ze misschien weer een pulsatiesessie wil. Dat wil ze, en binnen 5 minuten verdwijnt de paniek en angst. Snel en zonder de gebruikelijke Haldol-injectie. Wow, de kracht van aanraken en van wiegen.

Het gaat hier om een 15-jarige meid met eetstoornissen, angsten en drie tot zes paniekaanvallen per dag. Ze is al vijf maanden opgenomen. Behandeld met o.a. haloperidol zo nodig, olanzapine en midazolam. Ze is meestal hyperdepieper, beweegt voortdurend en haar gewicht begint zorgwekkend te worden. Tijdens de aanvallen schreeuwt ze dat ze dood wil, slaat met het hoofd tegen de muur en tracht zichzelf te suïcideren door van het bed te duiken op de vloer. Voor de covidtijd trainde ze al pathologisch veel in de gym en de eetstoornis ontstond volgend op een doorgemaakte covidinfectie.

Een blog eerder schreef ik al over de kracht van aanraken. Lichaamswerk, of zoals we het ook aanduiden ‘bodymind work’ is een soort hobby van me geworden, sinds ik mijn training als hypnotherapeut volgens Milton Erickson afsloot. Pulsen is een soort van lichaamswerk waarbij met de handen een ritmische, pulserende druk op het lichaam wordt uitgeoefend. Zo wordt het lijf in een langzaam schuddende en wiegende beweging gebracht. Deze methode wordt wel ingezet als een therapeutische techniek om ontspanning te bevorderen, stress te verminderen en pijn te verlichten. Zoals veel bodymindtechnieken is vrijwel niets ervan bewezen. Dat is logisch, omdat het zich niet zo makkelijk laat onderzoeken en omdat ook de persoonlijke benadering van de therapeut erg belangrijk is. Het is dus een geïndividualiseerde interventie. Dubbelblind onderzoeken zit er niet in.

Als mens komen we al heel vroeg in contact met schuddende bewegingen. Ik stel me zo voor dat je als foetus in utero tijdens wandelingen van je moeder in een ritmisch schuddende beweging wordt gebracht. Cozy gewiegd in vruchtwater. Zodra je een baby bent, word je ook weer regelmatig gewiegd, met name tijdens tekenen van stress, angst of slapeloosheid. Iedereen kent dus de rustgevende effecten van wiegen uit de persoonlijke ervaring. We hoeven dat voor baby’s niet meer te bewijzen lijkt me. In de jaren zeventig is dat overigens wel gedaan. En ook voor demente bejaarden is aangetoond dat schommelstoelen een positief effect hebben op de gezondheid. Tijdens een zes weken durend programma konden 25 bewoners van een verzorgingshuis gemiddeld 101 minuten per dag heen en weer schommelen. Via een cross-over-design waren er verbeteringen gevonden in depressie en angst, alsmede significante verminderingen van het gebruik van pijnmedicatie. Degenen die van schommelen hielden en er aan het einde van het onderzoek mee wilden doorgaan, vertoonden bovendien significante verbeteringen in de balans.

Ik krijg regelmatig gestreste mensen over de vloer. Een pulssessie helpt vrijwel altijd om ze daarna ontspannen te laten voelen. Deze simpele ritmische aanraking lijkt dus tot diepe ontspanning te kunnen leiden. Het is gebaseerd op de kracht van de aanraking vermenigvuldigd met de kracht van het wiegen. Als deze simpele interventie door verpleegkundigen kan worden uitgevoerd, wat is er tegen om dit wat vaker te proberen? Wie weet kunnen we dan door aanraking en wiegen het inspuiten van psychofarmaca verminderen. Zou dat niet mooi zijn?