De keerzijde van kerst

De kersttijd is een tijd van gezellig samen zijn. Met kerst hoort niemand alleen te zijn. ‘It’s the most wonderful time of the year’. Voor velen zal het dat ook zijn. Niet in de psychiatrie.
Hoewel ik kan genieten van al het lekkere eten, zie ik kerst niet als een onverdeeld genoegen. In mijn diensten zie ik namelijk ook de keerzijde van kerst.

Mijn eerste dienst ooit met kerst begint al in het eerste uur met twee keer 112 bellen. Een patiënt ligt roerloos op de grond. Op pijnprikkels en aanspreken reageert hij niet meer. De verpleegkundige vindt een lege fles wodka. In mijn tweede dienst is de avond zo rustig dat ik in het dienstrooster kijk of ik wel echt dienst heb. Maar de hele nacht staat de telefoon roodgloeiend. Een man is in een beekje aangetroffen door twee voorbijgangers. Het vriest buiten, hij is onderkoeld.

Dat warme kerstgevoel is prachtig, als je wordt omringd door vrienden en familie. Maar het kan ook extra kil voelen. In de psychiatrie is eenzaamheid iets waar veel mensen aan lijden. En ook buiten de psychiatrie is er veel eenzaamheid: mensen die met kerst alleen zitten, of hooguit met hun huisdier. ‘Mijn duiven voelen het aan als het niet goed met me gaat’, zegt de meneer uit de beek.

Kerst vergroot de gevoelens van eenzaamheid. Het is een moment van besef van wat er niet is, maar wel gewenst was. Daarom is deze periode voor mij in de psychiatrie ook een spannende tijd. Voor kinderen, die door alle veranderde omstandigheden kunnen ontregelen. Voor volwassenen, die kerst liever niet op een klinische afdeling hadden gevierd. En voor de dienstdoende arts. Na mijn nachtdienst schuif ik aan bij vrienden en familie voor een diner. Die kaartjes met ‘een gezegende kerst’ zeiden me nooit zo veel. Maar nu voelt het wel gezegend, omdat ik me na een paar jaar kerstdiensten des te meer realiseer dat het niet vanzelfsprekend is om aan een tafel te kunnen aanschuiven.