Blogs & columns
Blog

De fantasie van een nationaal zorgfonds

9 reacties

Het lijkt wel een trend. Of het nu Wilders is, Trump, Brexiteers of eurosceptici: je krijgt tegenwoordig de handen pas op elkaar door ergens flink tegen te zijn. Het recept is telkens hetzelfde. De elite of het establishment deugt niet, maar hoe het wel moet verklappen we stiekem niet. En als het later toch duidelijk wordt, valt het als een pudding in elkaar.

Ook het bonte gezelschap dat recentelijk in NRC voor het afschaffen van zorgverzekeraars pleitte (NRC 5 augustus) gebruikt deze beproefde tactiek. Zorgverzekeraars deugen niet, drijven de kosten op, denken alleen aan winst en de minister sjoemelt met lijstjes. In gelikte huis-aan-huisfolders worden zorgverzekeraars zelfs parasieten genoemd. De leden stromen binnen!

Er is ruime discussie mogelijk over het functioneren van het huidige zorgstelsel. Zorgverzekeraars kunnen hun rol niet waarmaken bij sectoren als huisartsen en wijkverpleegkundigen en het inkopen op kwaliteit staat pas in de kinderschoenen. In internationaal opzicht doen we het goed op het gebied van toegankelijkheid, vooral omdat onze basisvoorzieningen van curatieve en langdurige zorg zeer ruim zijn en voor iedereen toegankelijk. Maar de kwaliteit van zorg is hier niet beter dan in de ons omringende landen en er hoeft geen reden te zijn om ons voortdurend op de borst te kloppen.

Maar het afschaffen van zorgverzekeraars? Wat gaat dat ons brengen? De protagonisten van het nationale zorgfonds verwijten de minister gegoochel met cijfers bij internationale vergelijkingen, maar bedrijven zelf zwarte magie. Dat Nederland niet hoger scoort in internationale ranglijstjes ligt vooral aan de (publiek gefinancierde) langdurige zorg, waar de peperdure AWBZ jarenlang als afvoerputje voor de gezondheidszorg fungeerde. Om dat zorgverzekeraars in de schoenen te schuiven is hoogst opmerkelijk, want op het gebied van de curatieve zorg scoort Nederland heel redelijk.

Nog bonter maken de nationalezorgfondsfans het als ze de mickeymouselijst van Numbeo erbij halen als bewijs dat ons stelsel niet deugt. Zoals al terecht opgemerkt door zorgeconoom Michiel Verkoulen is deze *kuch* ‘alom gerespecteerde’ lijst te lachwekkend voor woorden. Een amateuristisch opgezette houtje-touwtjelijst die door maar liefst 111 mensen is ingevuld. Nederland zou minder goede zorg hebben dan Jordanië en Sri Lanka. Gaat lekker daar bij dat Nationale Zorgfonds. Dat een serieuze huisarts als Herman Suichies (een van de ondertekenaars) zich voor het karretjes van de SP laat spannen met dit soort kul geeft te denken.

Wat behelst het alternatief in de vorm van een nationaal fonds? Het wordt niet duidelijk, want men komt niet verder dan platitudes zoals het vertrouwen teruggeven aan de professional en tijd voor patiënten nemen. Ja dat willen we allemaal, maar hoe gaat zo’n fonds dat dan regelen? Een nationaal fonds dat vele miljarden euro’s beheert. Wat zou de inspiratiebron daarvoor zijn? Het UWV misschien? De Sociale Verzekeringsbank dan? Het ABP, iemand? Of toch de belastingdienst?

Een op afstand van de politiek geplaatst nationaal fonds dat miljarden euro’s beheert is een perfecte opstap voor een parlementaire enquête een aantal jaar later. Onderwerpen die in die enquête de revue gaan passeren laten zich raden. Volgt u de toekomstige krantenkoppen even?

Ondanks de hoopvolle verwachtingen bij de pleitbezorgers blijkt het fonds een bureaucratische nachtmerrie. Het volledig ontbreken van prikkels tot doelmatigheid heeft ruïneuze gevolgen. Het fonds gedraagt zich als een arrogante monopolist, waardoor de aanbieders de wachtlijsten op laten lopen. Bestuurders weten de balkenendenorm listig te omzeilen (‘zo’n groot fonds is gewoon heel ingewikkeld te runnen, daar mag best wat tegenover staan!’). De Kamer eist dat de minister in de organisatie ingrijpt. De zorgsector roept nostalgisch over de goede oude tijd toen er nog concurrerende zorgverzekeraars waren.

Ook de vergelijking met het buitenland waar al die nationale zorgfondsen zulke mooie dingen voor patiënten doen, roept vragen op. Aan welk buitenland spiegelt men zich precies? In het Verenigd Koninkrijk is de zorg gratis, maar dat leidt tot wachtlijsten en tweedeling in de samenleving omdat de rijken zich privaat verzekeren. Curieus dat een partij als de SP zich hiervoor sterk maakt. Zweden en Denemarken hebben juist ingezet op sterke decentrale bevoegdheden, omdat men daar ook huiverig is voor een nationale zorgmoloch.

Het huidige stelsel is verre van perfect en een discussie over verbeteringen is meer dan gewenst. Maar graag eentje op basis van inhoudelijke argumenten, niet van stromannen, scheldwoorden, foplijstjes en fantasieën over geoliede grote overheidsinstanties.

Blogs zorgverzekeraars
  • Marcel Canoy

    Marcel Canoy is hoogleraar gezondheidseconomie en dementie aan de VU in Amsterdam, adviseur van de Autoriteit Consument en Markt, lid van de Adviescommissie Pakket van het Zorginstituut en hij schrijft columns voor www.socialevraagstukken.nl.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J. Smelik

    zorgvernieuwer, Austerlitz

    Dank Marcel, ik ben het met je analyse eens. Maar het huidige stelsel voldoet ook niet (meer). Zou het geen idee zijn om de zorgverzekeraars (Zvw) ook regionaal te laten werken, net als de zorgkantoren (Wlz)? Bijkomend voordeel is dat die er toch al ...zijn, dus relatief lage transitiekosten.

  • Marcel Canoy

    Econoom, Santpoort-Zuid

    @herman, de wereld is niet zwart wit. Uit het feit dat ik kritisch ben over ons stelsel (zoals ook uit deze bijdrage blijkt) volgt niet dat ik de onzinargumenten en schijnoplossingen van het nationale zorgfonds accepteer. Dus ik ben helemaal niet van... mening veranderd. Ik strijd wel tegen populisme van links en rechts, al jaren. Ga eerst maar eens inhoudelijk reageren op al mijn kritische noten. Een enkele verwjzing naar de VS (heel ander systeem, hele andere cultuur) overtuigt allerminst.

    @menno, dit is geen serieuze inhoudelijke bijdrage. Dat je dit stelsel niet goed vindt, rechtvaardigt geen populistische onzin.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, Thesinge

    Het idee dat marktwerking goed is voor de zorg is in elk geval al een fantasie gebleken. Van het nationale zorgfonds kan dat niet gezegd worden.

  • Herman Suichies

    Huisarts

    De fantasie van een nationaal zorgfonds (I)
    In december 2015 hoorde Marcel Canoy, samen met Jos de Blok en hoogleraren Weggeman en Rotmans nog tot de initiatiefnemers van Zorgeloos Care, een organisatie die de zorg radicaal wilde veranderen en de ma...cht van de zorgverzekeraar wilde breken. Ik voelde me gesteund door gezaghebbende mensen die blijkbaar ook genoeg hebben van dit zorgstelsel.
    Wat heeft je van gedachten doen veranderen, Marcel, dat je nu ineens het huidige zorgstelsel beschermt? Dat je iemand die verandering nastreeft ineens vergelijkt met Wilders of Trump? Je weet toch dat huisartsen al bij de start van dit zorgstelsel hebben gestaakt omdat ze de huidige problemen voorzagen? En dat de SP, waar ik overigens geen lid van ben, als enige partij altijd heeft gesteld dat de zorg geen markt is? De beweging voor een nationaal zorgfonds dan een trend noemen, is valse retoriek.
    Blijkbaar wil je het stelsel van binnenuit veranderen. Mijn ervaringen daarmee zijn teleurstellend. De beweging ‘Het Roer Moet Om’, gesteund door de meeste huisartsen, heeft eigenlijk maar weinig bereikt. Voor veranderingen van binnenuit zijn de machtsposities van diverse spelers in dit stelsel domweg te groot. Het stelsel zal rigoureus moeten veranderen.
    Jouw collega-econoom Verkoulen noemde de plannen voor een Nationaal ZorgFonds schadelijk en de probleemanalyse ondeugdelijk; jij noemt het een fantasie. Jullie verwijten ons een discutabel internationaal onderzoek te hebben genoemd (https://www.nrc.nl/nieuws/2016/08/04/stel-een-nationaal-zorgfonds-in-en-schaf-de-zorgverzekeraars-af-3522369-a1514736). Nou is het niet moeilijk om onderzoeken te vinden die welke opinie dan ook steunen – hoewel het aantal onderzoeken dat voor- en nadelen van een single payer system beschrijft wel groot is. In de VS is zo’n single payer system, een soort Nationaal ZorgFonds, veelvuldig geanalyseerd. Een single payer system dekt meer en kost minder dan het huidige systeem voor 95% van alle Amerikanen en de mogelijke besparingen zijn enorm (Friedman et al).

    [Reactie gewijzigd door op 17-08-2016 14:41]

  • Herman Suichies

    Huisarts, constructief meebouwend aan vernieuwd zorgstelsel

    De Fantasie van een nationaal zorgfonds (II)
    Ons zorgstelsel is gebaseerd op de vooronderstelling dat de patiënt goed geïnformeerd kan kiezen. Na 10 jaar blijkt dat niet te werken vanwege de informatieongelijkheid tussen patiënt en zorgaanbieder. En... als de patiënt het niet kan of wil, dan doet de zorgverzekeraar het. Zorgverzekeraars kunnen slechts sturen op geld en dus op kostenbesparing. En er is niets mis met kostenbesparing. In die zin zal een Nationaal ZorgFonds, net als huisartsen altijd al doen, zinnige en zuinige zorg voorstaan. En zorg voor iedere burger garanderen gebaseerd op één en dezelfde polis.
    Eén zorgfonds dat miljarden euro’s beheert vind jij ondoelmatig en bureaucratisch. Nog voor het is gevormd, bestempel je het als een arrogante monopolist. Ik bewonder je voorspellende gave. Toch zien we aan minister Schippers dat macht als monopolist bij de inkoop van dure kankermedicatie – met als doel lagere prijzen – best handig kan zijn. Macht van een Nationaal ZorgFonds wordt in ieder geval democratisch gecontroleerd en kan worden bijgestuurd. Bij een private zorgverzekeraar gebeurt dat niet. Daar zien we overheadkosten die hoger zijn dan wat de hele huisartsenzorg kost.
    Alle EU-landen hebben een publiek stelsel. We kunnen veel leren van andere landen: ze hebben een hoge kwaliteit van zorg en aanzienlijk lagere stelselkosten. Dat wij een ingrijpende ideologisch gemotiveerde hervorming van de gezondheidszorg willen, klopt. Maar wel een ideologie gestuurd vanuit zorg. Vanuit mededogen, compassie en zorg voor de ander. Vanuit de overtuiging dat ook de zwaksten in de samenleving recht hebben op goede zorg en niet om financiële redenen zorg moeten mijden.
    Het Nationaal ZorgFonds is een groeiende beweging. De eerste 100.000 mensen hebben zich aangesloten. Uiteraard ben jij ook van harte uitgenodigd om mee te bouwen. Verandering is nodig.
    Herman Suichies
    huisarts, constructief meebouwend aan vernieuwd zorgstelsel

    [Reactie gewijzigd door op 17-08-2016 14:43]

  • Aldert Boersma

    Huisarts, Oldersum

    In Nederland functioneert de curatieve zorg over het algemeen prima. Vergelijken met Duitsland? Dan graag de feiten correct: wachttijd voor cardioloog meer dan 6 maanden, neurologie idem, psychologische hulp op dit moment geen afspraken te krijgen we...gens overvolle wachtlijsten. Electieve ingrepen: wachttijden voor Nederlandse patiënten die hun eigen geld meebrengen uit onze gesmade zorgverzekeringen zeer kort, Duitse patiënten moeten dan vanzelfsprekend even langer wachten.
    Kortom tel ook eens uw zegeningen!

  • G K MItrasing

    Vogelvrije Huisarts, Heerhugowaard

    Tja, niet zo laat reaguren; "Dissen is niet zo moeilijk maar de menselijke fantasie kan ook uiterst positieve resultaten opleveren"

  • G K MItrasing

    Vogelvrije Huisarts, Heerhugowaard

    "/" viel weg voor het geval u haast wat adners gaat interpreteren.
    "De bottom line is simpel: Zorgverzekeraars hebben geen/zero meerwaarde voor de zorg. Als U die kan aantonen prima."

  • G K MItrasing

    Vogelvrije Huisarts, Heerhugowaard

    Het is wel weer typisch dat die toenemende kritiek op zorgverzekeraars en het zorgstelsel als een soort inhoudsloze “trend” wordt weggezet. Maar misschien moet U er nog achter komen dat uw discours een andere is dan die van de critici van het zorgste...lsel waardoor de inhoudelijke argumenten in twee parallelle werkelijkheden vertoeven. Uitgaande van het huidige zorgstelsel: wat was ook al weer de basisgedachten voor de invoering? Waarom adviseerden de SER en RvS destijds negatief? Wat is er van terecht gekomen? Weinig tot niets, zelfs geen puddingresten. De tweedeling is allang een gegeven.
    Sjoemelt de minister niet? Nutteloos citeren uit een EHCI-rapport? Van zo’n kritische blogger als U was toch wel een kanttekening te verwachten richting de minister? Of bent u toch niet onafhankelijk genoeg om dat te kunnen doen? Of is deze opmerking dan ineens een soort ad hominem?
    De wachtlijsten lopen ondertussen alleen maar op. Op dat punt verzwijgt Verkoulen de rol van de Minister: het budget van de zorgverzekeraars, de begroting van VWS, wordt vastgesteld door de Minister. Overschrijding is niet toegestaan en wordt verhaald op de onderliggende zorgaanbieders. Die krijgen te maken met het MBI en de MBH en om het bij de huisartsenzorg te houden: we krijgen van de NZa patatzaaktarieven voor ons werk. België, Frankrijk, Duitsland geven minder geld uit aan de Cure dan Nederland. Ze kennen echter amper wachtlijsten voor electieve zorg zoals Nederland die kent. Rara? Verkoulen verzwijgt dat zorgverzekeraars op een geweldige geldberg zitten; ten koste van wiens koopkracht zijn die reserves opgebouwd? Publieke verzekeraars hebben dergelijke reserves niet nodig.
    De bottom line is simpel: Zorgverzekeraars hebben geen zero meerwaarde voor de zorg. Als U die kan aantonen prima. Zo niet…dan mag U, net als het “bonte gezelschap”, de intellectuele moed tonen om aan een alternatief te denken. Dissen is niet zo moeilijk maar de menselijke fantasie kan ook uiterst positieve resultaten

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.