Blogs & columns
Blog

De Euthanasiecode 2022 zit juridisch fout!

4 reacties

Je zou haast denken dat lijden ten gevolge van een psychische aandoening zo erg niet is. Hoe is anders te verklaren dat de hele ggz níét in rep en roer is over het feit dat mensen met een psychische aandoening die ondraaglijk en uitzichtloos lijden vaak twee jaar of langer moeten wachten op euthanasie. Twee jaar! Stel dat iemand crepeert van de pijn en hij moet twee jaar wachten op verlossing! Een aantal mensen redt die twee jaar niet en maakt zelf een eind aan z’n leven. Voor nabestaanden is dat zwaarder dan euthanasie bleek recentelijk uit onderzoek.

Die lange wachttijd komt omdat psychiaters binnen de ggz eraan moeten wennen euthanasie tot hun verantwoordelijkheid te rekenen. Nog steeds wordt 70 tot 80 procent van de euthanasie bij psychische aandoeningen verleend door artsen van Expertisecentrum Euthanasie (EE).

Wat ook een rol speelt is het ‘je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn’-misverstand. Je kunt namelijk wél meer dan genoeg zorgvuldig zijn. Als de procedure nodeloos ingewikkeld en langdurig wordt, waardoor het én een zwaardere belasting is voor de patiënt én leidt tot langere wachttijden voor andere patiënten, dan ben je tè zorgvuldig.

Bij psychische aandoeningen is de procedure ingewikkelder dan bij fysieke aandoeningen. Dat ligt niet aan de wet en was ook niet de bedoeling van de wetgever. Maar de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie wil naast de SCEN-arts ook altijd nog een second opinion door een psychiater. Ook als de uitvoerend arts zelf psychiater is en er helemaal geen behoefte aan heeft. Ik doe zelf veel second opinions en ik kan dus uit ervaring spreken: meestal zijn ze volstrekt overbodig en voor de patiënt een extra examen. Hoewel de regionale toetsingscommissies zeggen dat in de euthanasiecode de wet boven de richtlijn gaat, volgen ze hierbij toch (deels) de richtlijn. Zij beroepen zich daarbij ten onrechte op de grote behoedzaamheid waartoe het Chabot-arrest uit 1994 opriep. Maar dat was vóór de huidige Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL), waarin in die grote behoedzaamheid werd voorzien door als zorgvuldigheidseis op te nemen een consultatie door een onafhankelijk arts. Zie maar wat de minister erover zei toen: ‘Aangezien wij in het wetsvoorstel als zorgvuldigheidseis hebben opgenomen de consultatie, te allen tijde, van een tweede onafhankelijke arts, wordt naar ons oordeel aan deze overweging van de Hoge Raad voldoende recht gedaan’. En: ‘Een vereiste van dubbele consultatie, inhoudende de consultatie door meer dan één arts of door een arts die de hoedanigheid van psychiater bezit, kan evenwel uit het arrest-Chabot, noch uit enige andere jurisprudentie worden afgeleid.’1

Geen woord Spaans bij zou je zeggen. Toch negeert ook de nieuwe euthanasiecode dit. Wel geven ze nu de mogelijkheid dat de second opinion samen gaat met de SCEN-consultatie, mits de SCEN-arts psychiater is. Maar toen ik recentelijk een SCEN-arts/psychiater hiervoor benaderde, gaf hij aan zich voor de zekerheid toch liever aan de richtlijn van de KNMG te houden. Ik neem het hem niet kwalijk. Maar het laat zien wat er gebeurt als je allemaal dingen gaat bedenken buiten de wet om. Het wordt verwarrend en onnodig ingewikkeld.

Mijn (uitdagende) stelling is:

De euthanasiecode zit juridisch fout met de eis van een second opinion door een psychiater als het een patiënt betreft met een psychische aandoening. Ik ben geen jurist. Ik laat me graag corrigeren.

Denk je aan zelfdoding? Bel 0800-0113 of chat op www.113.nl

Voetnoot

1. Kamerstuk 26691/6

meer van Menno Oosterhoff

euthanasie psychiatrie scen
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Prof. J. Legemaate heeft mij duidelijk gemaakt dat de uitlatingen van de minister tijdens de bespreking van de wet door latere ontwikkelingen kunnen worden ingehaald.
    Dan zit de euthanasiecode dus niet fout juridisch.
    Ik vind wel, dat ze zich dan... niet meer kunnen beroepen op de grote behoedzaamheid van het Chabotarrest, want dat arrest was er voor de huidige wet.
    En ik vind dat de euthanasiecode dan niet moet zeggen, dat als de richtlijn strenger is dan de wet dat dan de wet prevaleert.
    En ik blijf erbij, dat ik het onjuist vind het verplicht te stellen.
    Ik zou heel benieuwd zijn naar het oordeel van een rechter, maar niemand gaat het daarop aan laten komen natuurlijk.
    De verwarring blijft groot met een wet , een euthanasiecode, een richtijn van de NVvP en een richtlijn van de KNMG, die allemaal iets anders vereisen.

    • J. Legemaate

      Hoogleraar gezondheidsrecht, Amsterdam

      Het is niet zo dat uitspraken van de Hoge Raad vervallen door een latere wet (tenzij die wet dat uitdrukkelijk beoogt te regelen). Dus naast de euthanasiewet uit 2002 blijft de uitspraak van de Hoge Raad uit 1994 in de zaak-Chabot gewoon relevant. En... het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zegt in het arrest van 4 oktober 2022 over een Belgische euthanasiecasus in de kern hetzelfde als de HR in 1994: het ligt voor de hand in gevallen van psychisch lijden extra zorgvuldigheid te verlangen. Dat is wat de Rte’s in de Euthanasiecode 2022 (maar ook al eerder) doen. Daar is juridisch niets mis mee. Je mag er natuurlijk anders over denken, zoals Oosterhoff kennelijk doet, maar het argument dat de Rte’s handelen in strijd met het recht of de wet deugt niet.

  • M.A. van Bodegom

    Huisarts, Utrecht

    Ik ben het eens met de stelling van Menno.
    Enkele jaren geleden moest ik me verantwoorden bij de RTE vanwege euthanasie bij een 85-jarige kankerpatiente (onbehandelbaar, maar nog geen grote ziektelast op dat moment) met een niet meer te behandelen ...bipolaire stoornis, vanwege de bijwerkingen van elk van de behandelingen, incl electroconvulsie therapie, en de steeds snellere recidieven van de depressies. 2 behandelende en van elkaar onafhankelijke psychiaters oordeelden dat er geen redelijke behandeling meer was. Mw vroeg euthanasie op moment dat ze nog niet in een diepe depressie zat, wetend dat een euthanasieverzoek op zo’n moment veel moeilijker zou zijn. De SCEN-arts meende dat ik aan de zorgvuldigheidseisen had voldaan. De RTE had ernstige twijfels en wijde er een zitting aan. Bij de RTE kon ik me verschonen dankzij de steun van de psychiater, die als collega van één van de behandelaren, mw ook had gesproken en beoordeeld, op verzoek van haar eigen collega. Haar mening was ook onbehandelbaarheid depressie en uitzichtloos en (uitzicht op) ondraaglijk lijden.
    Wanneer de behandelend arts en de Scen-arts van mening zijn dat er aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan, zou voldoende moeten zijn. En kan vele mensen een vreselijke lijdensweg besparen om de te moeten wachten op her Expertisecentrum.

    • M.D. Oosterhoff

      psychiater, Thesinge

      Helemaal eens. Vertrouwen ipv controle. Dat huisartsen bereid zijn euthanasie te verlenen ( waarom deed de psychiater het niet?) omdat de wachttijd bij EE onmenselijk lang s dan mogen we daar alleen maar heel erg blij mee zijn.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.