De dood stond op de drempel en de rozen keken me spottend aan

De anamnese is het mooiste en moeilijkste deel van ons vak. Het vereist een mengsel van achteroverzitten en actief luisteren met alles wat je in huis hebt. Het allermoeilijkste vind ik, is dat je het moment van ‘weten’ zo lang mogelijk moet uitstellen. Te snel genomen, foute afslagen kunnen ernstige gevolgen hebben, zoals ik in eerdere blogs al heb beschreven.

Zo’n dertig jaar geleden ging ’s avonds de telefoon. Er was nog geen dokterspost, ik deed dienst vanuit huis. Mijn vrouw, totaal niet medisch onderlegd, deed dan de achterwacht. Ik had een semafoon, de mobiele telefoon bestond nog niet. Apple was toen nog Engels voor appel en meer niet. De semafoon had twee standen, een voor spoed en een voor gewoon. Als hij overging moest ik een telefooncel vinden of ergens aankloppen of ik even mocht bellen. ’s Nachts leidde dat tot soms stressvolle, soms kluchtige situaties als er ergens een slaapkamerraam openzwaaide: ‘Wat mot dat?’ Maar goed, de telefoon ging… Ik kreeg een hysterisch schreeuwende vrouw aan de telefoon: ‘Ik heb zo’n hoofdpijn, ik hou het niet meer uit.’ Met veel moeite kreeg ik het adres eruit, ze woonde in een notoire achterstandswijk, waar de psychiatrie welig tierde. Toch knaagde er iets bij me, waardoor ik meteen ging kijken.

Patiënte deed open, slechts gekleed in een T-shirt, met ontbloot onderlijf, waar strepen ontlasting opzaten. De deur van het toilet stond open, waardoor ik kon zien dat ze half naast het toilet had gepoept. De rest van de woning maakte een verzorgde indruk. De vrouw was buiten zinnen, ieder ander woord was hoofdpijn, ze liep radeloos rond. Ik trachtte haar te kalmeren: ‘Mevrouw, u moet proberen mijn vragen te beantwoorden, anders kan ik u niet helpen.’ Tussen de uithalen door ontrolde zich het verhaal: ze was bij haar vriend op de galerij voetbal wezen kijken, maar was wat eerder naar haar eigen flat gegaan. Hij zou na de wedstrijd komen. ‘Was toen nog alles goed?’ Geen probleem toen, geen hoofdpijn. Mijn nekhaar dat al onrustig was, stond ter plekke recht overeind. ‘Wanneer begon de hoofdpijn?’ Ze vertelde dat ze, toen ze de deur van het slot had gedaan en over de drempel stapte, het gevoel had dat ze keihard in haar nek werd geslagen. Meteen was er die ondraaglijke hoofdpijn.

Op dat moment ging de voordeur open en stapte een man naar binnen die verbijsterd uitriep, nadat hij het toilet, zijn vriendin en mij zag: ‘Wat is hier goddomme aan de hand?’ Ik legde uit dat ze waarschijnlijk een ernstige bloeding in haar hoofd had en meteen naar het ziekenhuis moest. De ambu was er zo en de dienstdoende neuroloog, die net in bed lag, ging meteen naar het ziekenhuis. Helaas is ze de volgende dag aan de gevolgen van een SAB (subarachnoïdale bloeding) overleden, ze was niet meer te redden.

Wat was de les voor mij? Ik had me door de combi van vergrote kans op psychiatrie in die buurt, ontlasting overal en de ‘hysterie’ het bos in kunnen laten sturen. Gelukkig stelde ik het moment van ‘weten’ uit, waardoor de diagnose zich voor mijn ogen en oren ontvouwde. Maar om van kijken naar zien en van luisteren naar horen te komen, moet je een vrije geest hebben en dat is helaas niet altijd zo. Ooit heb ik een zieke man, die zich heel vervelend gedroeg naar mij, als viraal infect bij een lastpak gediagnosticeerd. Toen ik opnieuw ging kijken, omdat zijn dochter het niet vertrouwde en sterk aandrong op een hernieuwde visite, bleek hij delirant, haast niet te missen, maar dat was me aanvankelijk toch gelukt. Waarom? Omdat ik door moeheid, gebroken nachten door onze kleine kinderen enz. enz. wel keek, maar alleen een vervelende man (door zijn delier!) zag. Ik nam de verkeerde afslag en zag de borden ‘Ga Terug’ niet. Bij het tweede bezoek kéék ik, wakker geschud door dochter, schoof mijn eigen sores aan de kant en zág wat ik ziende blind had gemist. Beschaamd stuurde ik hem in. De enorme bos rozen, die ik van de familie kreeg, ‘omdat ik vaders leven had gered’ heeft mij twee weken lang spottend aangekeken. Ze waren erg mooi, mijn vrouw vond het zonde ze weg te gooien.