De dokter als influencer

Gevaarlijke domheid vond ik het. Dodelijke domheid noemt Paul Scheffer het in NRC van 25 september. Vorige week zei een clubje influencers publiekelijk niet meer mee te doen. Met de coronamaatregelen wel te verstaan. Dat clubje is voor het oog van de natie volledig door het ijs gezakt. De hoofdprijs voor domheid valt onbetwist toe aan Famke Louise. Wel lief dat ze nu weer meedoet.

Er zijn ook dokters die roepen dat ze niet meer meedoen. Is dat geen reden voor doorhaling? Dokters die niet meer meedoen zouden als influencers weleens veel gevaarlijker kunnen zijn voor de volksgezondheid dan een stelletje twitterende tieneridolen. De redactie van MC gaat nu met die dokters in gesprek, lees ik. Ik ben benieuwd of dat helpt.

Genoeg hierover. Verreweg de meeste dokters deugen. Die willen wat bijleren. Hoe zit dat nou ook alweer met die epidemiologische parameter die door corona zo beroemd is geworden? Het reproductiegetal. Ik leg het uit aan een klasje leergierige dokters. Op een avond in een zaaltje in het midden van het land. Wat kun je ermee, met dat reproductiegetal?

Het reproductiegetal R0 duidt het gemiddeld aantal personen aan dat een geïnfecteerd individu besmet tijdens zijn infectieuze periode’, zeg ik. ‘We kunnen met die R0 het verloop van een epidemie beschrijven. Gaan we de goede kant op of niet? De R0 is een gemiddelde. De R0 heeft betrekking op een groep mensen: de virusdragers. Daarom is het een epidemiologische parameter. Is dat voor iedereen duidelijk?’

De collega's kijken me glazig aan. Snappen ze het nu? Ik ga misschien te snel. Het leerdoel van vanavond ‘begrip van het reproductiegetal en het belang ervan’ moet ik in elk geval halen. Daarom zet ik een tandje bij. Met een krijtje schrijf ik een formule op het bord:

R0 = p • c • d

‘Het reproductiegetal van een geïnfecteerd individu is p maal c maal d’, lees ik voor. ‘Daarbij staat de p voor de kans dat er bij één contact sprake is van virusoverdracht; de c is het aantal contacten per dag; en de d geeft het aantal dagen weer dat het geïnfecteerde individu besmettelijk is.’

Een kleine pauze om deze info te laten landen. Dan ga ik verder:

‘De epidemie zal uitdoven als R0 als gemiddelde kleiner is dan 1. De ziekte is stabiel in de populatie als R0 gelijk is aan 1. Als R0 groter is dan 1, hebben we een uitbraak: incidentie en prevalentie blijven stijgen. Wat kunnen we nu zelf doen om die R0 onder de 1 te krijgen?’

‘De p en de c verlagen’, zegt de collega op de achterste rij.

‘Heel goed! Waarom die d niet?’

‘Die d kúnnen we niet beïnvloeden. Althans: nu nog niet. Volgend jaar misschien wel, met antistoffen of een vaccin. De p en c kunnen we nu al verlagen. De p krijg je omlaag met social distancing en mondkapjes. De c gaat drastisch omlaag als je thuis blijft of in quarantaine gaat.’

‘U bent geslaagd!’

‘Ik ga nog een stap verder', zegt de collega op de achterste rij. 'Bij onze GGD’s zijn wij grotendeels gestopt met het bron- en contactonderzoek. En die corona-app werkt ook nog niet echt. Ik hou daarom zelf een contactdagboek bij. Ik noteer elke dag de namen en telefoonnummers van degenen met wie ik op anderhalve meter of minder in contact ben geweest. Die gegevens bewaar ik twee weken. Als ik positief test, informeer ik zelf mijn contacten en vraag ik ze om zich te laten testen. Ik probeer mijn collega's over te halen om ook hun contacten te gaan noteren'.

'En? Doen ze mee?'

'Eerst niet. Nu heb ik een paar volgers. Als iedereen zich zou gedragen als een geïnfecteerd individu, dus als een besmettingsbron, zouden we een enorme slag maken tegen het coronavirus. Dat betekent dus thuisblijven (c) en je sociaal gedrag aanpassen (p). De R0 duikt dan snel omlaag. Ons gedrag is ons belangrijkste wapen.'

Gedrag dat navolging verdient. Samen kunnen we corona de baas. Maar je moet wel meedoen. Als individu en als professional. Elke dokter is een influencer.