De dodo-oplossing

Als in het boek Alice in Wonderland iedereen erg nat geworden is in een zee van tranen, die Alice heeft gehuild toen ze heel groot was probeert de muis iedereen weer droog te krijgen door het houden van een gortdroge lezing over Willem de veroveraar. Als dat niet helpt besluit de dodo dat er een wedstrijd moet komen, waarbij iedereen om het tranenmeer moet rennen tot hij weer droog is. Dat gebeurt, maar niemand houdt bij hoe ver of hoe lang iedereen heeft gelopen. Dus wordt aan de dodo gevraagd wie er nu heeft gewonnen. Na lang en diep nadenken is zijn antwoord: ‘Iedereen heeft gewonnen en allen moeten een prijs krijgen.’

We hebben in ggz-land ook een probleem, waarbij iedereen nat is. De benchmark met ROM. Ik weet dat de werkelijkheid geen sprookje is. Maar toch wil ik een voorstel doen voor een dodo-oplossing. Managers noemen dat een win-winsituatie. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik sceptisch sta tegenover managersjargon in het algemeen en tegenover de win-winsituatie in het bijzonder omdat het in strijd is met de wet van het behoud van ellende. Waar twee ruilen moet één huilen, is meer realistisch. Maar toch ga ik een poging doen.

Ik ga er daarbij vanuit dat mijn tegenstanders geen slechtere mensen zijn dan ik en dat alles berust op een misverstand. Dat eerste uitgangspunt is met enige moeite nog wel op te brengen. Het open laten van de mogelijkheid dat het misverstand bij jezelf ligt, vraagt meer moeite. Verder denk ik, dat we allemaal het beste willen voor de patiënt. Iedereen heeft hierin zijn eigen rol. Als ggz willen wij zeker verantwoorden op welke manier de zes miljard euro besteed wordt en bekijken of dat beter kan. Waar we het niet over eens zijn, is of dat kan met benchmarken met ROM-gegevens.

Intussen is duidelijk geworden dat de enige wettige grondslag voor het leveren van ROM-gegevens is dat er toestemming wordt gevraagd. Daarom is de levering nu stopgezet. Wat nu? Voorstanders van benchmark met ROM hopen dat er aanvullende wetgeving komt, zodat het wel kan. Zij zeggen dat het wel meevalt met de herleidbaarheid van de gegevens. De tegenstanders hopen dat die wetgeving er niet komt. De emoties kunnen hoog oplaaien. André Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland, zei al: ‘Als de ggz ooit uit de Zorgverzekeringswet gaat, komt dat misschien wel doordat “sommigen” voortdurend benadrukken dat de sector daar niet past en niet aan de spelregels van de zorgverzekeraars kan of wil voldoen’.

Ik zou als reactie daarop graag een hele scherpe blog schrijven. Kritische blogs schrijven is veel makkelijker dan opbouwende. Dat komt omdat het evolutionair voordelig is om kritisch te zijn. Mensen die te goed van vertrouwen zijn, worden sneller opgegeten. Dus we kunnen de messen gaan slijpen en elkaar de tent uitvechten. Voorstanders gaan lobbyen bij de overheid voor aanvullende wetgeving, tegenstanders gaan dat aanvechten, er wordt gedreigd met overheveling naar de gemeente, wat sommigen gedwee maakt en anderen juist razend, zodat het veld nog verder verdeeld raakt. Dat is nu al een beetje het geval. Daar wordt niemand beter van. De patiënt al helemaal niet.

Is er geen dodo-oplossing te bedenken waar iedereen een prijs krijgt? We willen allemaal zinnige, zuinige en zorgzame zorg. Dan moeten we dit toch kunnen oplossen? Het is tenslotte geen oorlog. Ik moet wel zeggen dat er een grens is. We kunnen niet akkoord gaan met een systeem van kwaliteitsvergelijking dat wetenschappelijk geen of vrijwel geen fundering heeft en ook niet met een systeem dat de patiënt buitenspel zet. Als we dat doen verliest de ggz pas echt haar geloofwaardigheid. Eigenlijk denk ik dat zorgverzekeraars dat ook niet willen.

Laten alle partijen over hun schaduw heen stappen en een dodocommissie instellen die komt met een voorstel om weer droog te worden, waarbij iedereen een prijs wint. Zo’n commissie moet niet louter uit wijze mannen bestaan. Ik zeg dat er maar even bij omdat op bestuurlijk niveau mannen oververtegenwoordigd zijn. Mijn moeder zei altijd dat commissies uit louter mannen nooit iets opleveren omdat mannen niet praktisch ingesteld zijn. Luisteren naar je moeder kan evolutionair haast niet verkeerd uitpakken, dus het lijkt mij een goed voorstel. Doen?