De diepte in met de ervaringsdeskundige

Binnen de ggz worden steeds vaker ervaringsdeskundigen ingezet. Het woord ervaringsdeskundige wordt momenteel nogal eens als synoniem voor patiënt gebruikt. Nu is iets zelf meegemaakt hebben beslist een ervaring die je kundiger kan maken. Maar oorspronkelijk duidt het woord iemand aan die geleerd heeft zijn eigen ervaring kundig en professioneel in te zetten in het contact met patiënten.

In de Volkskrant maakt professor Jan Derksen bezwaar tegen deze ontwikkeling. De teneur van zijn betoog is dat er steeds minder grondig opgeleide mensen aan het werk zijn binnen de ggz en dat het allemaal te oppervlakkig is geworden. Dat zou kunnen kloppen, maar dat is absoluut geen argument tegen de inzet van ervaringsdeskundigen. Derksen heeft gelijk dat ervaringsdeskundigen andere professionals niet kunnen vervangen, maar hij ziet kennelijk totaal niet welke aanvulling hun inzet kan betekenen.

In een appgroep die ik heb gemaakt voor mensen met een dwangstoornis, merkte een van de leden op: ‘Het is heel fijn om met lotgenoten te kunnen praten over je dwang; met hulpverleners blijft het toch altijd wat oppervlakkig.’ Zo, daar heb je de diepgang die Derksen zoekt! De opmerking trof mij. Want als hulpverlener voel ik me ook loyaal aan mijn collega-hulpverleners van wie ik dagelijks zie hoe ze zich met hart en ziel inzetten. Ik heb besloten de opmerking niet als kritiek op te vatten. Niemand zal van een hulpverlener verwachten dat hij alles ook uit eigen ervaring kent. Dus het is prima als mensen extra diepgang en herkenning vinden bij medepatiënten. Ik zeg medepatiënten, omdat ik het woord lotgenoten niet prettig vind.

Ik heb inmiddels heel wat bijeenkomsten meegemaakt van mensen met een dwangstoornis, waaronder de dag van de dwangstoornis in 2017. Maar ook wel van mensen met andere psychische problematiek. Elke keer was ik weer aangedaan en onder de indruk van wat onderlinge steun vermag.

Afgelopen maandag was in Groningen de eerste bijeenkomst van OCD-café, een gratis, open-inloop-bijeenkomst. Eerst wilde ik het de AD noemen, de anonieme dwanger, naar analogie van de AA, want die hebben een beetje hetzelfde doel van steun vinden bij elkaar. Maar degene met wie ik het organiseerde vond dat dat te veel suggereerde dat het iets stiekems is waarvoor je moet schamen en daar willen we juist vanaf. Het ging mij vooral om laagdrempeligheid voor als je je nog wel schaamt. Hoe dan ook. De opkomst was nog bescheiden, maar we hadden weinig gedaan aan bekendheid geven. Ik was een beetje bang voor een herhaling van Project X Haren, die totaal uit de hand gelopen open uitnodiging voor een verjaardagsfeestje op Facebook.

Ondanks de bescheiden opkomst was ook deze bijeenkomst weer hartverwarmend. In tegenstelling tot dhr. Derksen juich ik dus de inzet van ervaringsdeskundigen binnen de ggz juist van harte toe. Niet als vervanging maar als aanvulling. Ik hoop dat het helpt om de gelijkwaardigheid te bevorderen en dat het maakt dat mensen zich meer erkend en begrepen voelen. En ik denk dat het de diepgang die Derksen mist, juist kan bevorderen.