Blogs & columns
Blog

De bijl aan de wortel van de WIA

9 reacties

Met de WIA-beoordeling voor 60-plussers die minister Van Gennip per brief heeft verordonneerd, is van alles mis. De maatregel moet een deuk slaan in de achterstanden die het UWV heeft bij het afhandelen van WIA-aanvragen en is met zeer gemengde gevoelens ontvangen: ‘de oude WAO-afvloeiingsregeling is terug!’

De omvang van het probleem: het UWV verwacht – als de trend doorzet – in 2022 in totaal zo’n 21 duizend voorschotten te verstrekken omdat WIA-aanvragen niet op tijd kunnen worden afgehandeld.1 Met alle onzekerheid en ellende voor de aanvragers van dien.2 Daar moet de minister wat mee.

De 60-plus-maatregel in het kort

Op het eerste oog een creatieve vondst van de beleidsmedewerkers van de minister. Een genereuze geste ook. Ben je ouder dan 60, dan word je na 2 jaar ziekte en ongeschiktheid voor je werk voor de WIA niet beoordeeld door een verzekeringsarts (zoals sinds mensenheugenis gebruikelijk). Je krijgt, als je er samen met je werkgever mee instemt, meteen een volledige WIA-uitkering gebaseerd op 80-100 procent arbeidsongeschiktheid. Weliswaar niet de blijvende versie daarvan (IVA) maar de voorlopige versie (WGA). Die wel doorloopt tot je AOW-leeftijd.

De minister heeft de 60-plussers die hiervoor in aanmerking komen, afgebakend. Je moet de 2-jaarstermijn bereiken tussen 1 oktober 2022 en 31 december 2023. Dat is bedoeld om te voorkomen dat nieuwe ziekmelders in de komende 2 jaar gaan voorsorteren op de regeling, als dat – om wat voor reden: medische, sociale, financiële – gunstiger voor ze uitpakt.

De minister heeft de betreffende werkgevers op het hart gedrukt dat zij de financiële last van deze volledige WIA-uitkeringen niet individueel zullen hoeven te dragen. Aantrekkelijk, nietwaar?

Goed bedoeld, maar…

De minister licht op niet mis te verstane wijze de hand met het medisch arbeidsongeschiktheidscriterium (MAOC). Hoogleraar sociaal recht Barend Barentsen: ‘Het zet de bijl aan de wortel van de regeling voor medisch veroorzaakte arbeidsongeschiktheid, als de eis dat er aan het inkomensverlies een medisch probleem ten grondslag moet liggen in hoge mate wordt gerelativeerd. Als die eis er niet zo toe doet, wat is dan nog de rechtvaardiging voor een aparte regeling? Daar komt bij dat het strenge MAOC en de wettelijke regeling van de wijze van beoordelen van de WAO en de WIA juist zijn ingevoerd om te voorkomen dat die regelingen zouden worden misbruikt als afvloeiingsregeling voor werknemers die om de een of andere reden niet meer zo goed mee kunnen komen (of een arbeidsconflict hebben).’3

Regeren per decreet

Minstens zo opvallend: de minister kondigt deze maatregel aan per brief en het UWV voert ‘m per direct uit. Zonder enige discussie met de Tweede Kamer, laat staan dat er een stemming aan wordt gespendeerd. Dat wordt verkocht onder het mom van een ‘buitenwettelijk begunstigende maatregel’.4 Ja, zo kan ik het ook. Zijn dit de nieuwe politieke mores? So much voor het proces. Nu de inhoud.

Duurzame inzetbaarheid

Ik heb altijd gepleit voor het staken van het herhaald beoordelen en het hopeloze geschuif van langdurig werkloze 60-plussers tussen de WW, de Ziektewet (en terug) en de WIA.5

Maar beslist niet voor het faciliteren van een nieuwe nooduitgang voor zieke 60-plus werknemers die nog in de gelukkige omstandigheid verkeren dat ze een dienstverband hebben. De meest gerede kans op re-integratie heb je nu eenmaal bij je eigen werkgever. Wat blijft er zo over van het streven naar duurzame inzetbaarheid?

Ondoordacht

Een leuke douceur dus voor mensen die nog een dienstverband hebben. Waaronder hbo- en wetenschappelijk opgeleiden met een behoorlijk loon. Met gemiddeld het betere gezondheidsperspectief. Beste minister, u dacht toch niet dat er in de doelgroep geen slimmerds zitten met berekenend gedrag in de tijd die hen nog rest tot aan de WIA-aanvraag? En dan dit: hoe zit het met de zogenaamde vangnetters zonder werkgever, die het UWV zelf onder de hoede heeft? Zieke werklozen, flexwerkers en uitzendkrachten met veelal een laag loon. Die vallen buiten deze boot. Zij worden in het hele tweede Ziektewetjaar nog ‘gevolgd’ om te bekijken of de uitkering helemaal kan worden beëindigd op basis van het strenge WIA-beoordelingscriterium dat geldt in dat tweede Ziektewetjaar.

Gelijke behandeling?

Binnen een en dezelfde doelgroep een ongelijke behandeling, dat kon er ook nog wel bij. De kloof tussen enerzijds arm en flex met de slechtere levensverwachting en anderzijds rijk en vast met de betere vooruitzichten dendert onverdroten door. Ik hoor van verzekeringsartsen die grote moeite hebben met de ongelijkwaardige beoordeling van vangnetters met een laag loon in deze regeling ten opzichte van werknemers in loondienst. Hierover hoeven we ons alvast geen illusie te maken: er worden ‘geitenpaadjes’ gezocht. En gevonden.

Eén ding moet ik de minister nageven. Van lef getuigt de maatregel wel. Het lef van een olifant in de porseleinkast.

Voetnoten

1. UWV achtmaandenverslag 2022, p.13. uwv-achtmaandenverslag-2022-deel1.pdf

2. Zie hierover Rechtbank Midden-Nederland, 11 november 2022, ECLI:NL:RBMNE:2022:4604

3. Barend Barentsen & Stefan Sagel, ‘Kroniek 2022 van het sociaal recht’, Nederlands Juristenblad, afl. 31, p.2788.

4. Ik heb altijd begrepen dan van een ‘buitenwettelijk begunstigend beleid’ iedereen op gelijke wijze moet kunnen profiteren. Kennelijk is dat een vergissing.

5. Jim Faas, ‘Pingpongen met 60-plussers’, Medisch Contact, 10 april 2013. Voorzitter NVVG: Pingpongen met 60-plussers | medischcontact

Lees meer van Jim Faas
  • Jim Faas

    Jim Faas is verzekeringsarts, jurist, docent en onderzoeker.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W.A.M. Arents

    verzekeringsarts n.p., Beek Ubbergen

    Het huidig beleid van UWV topadviseurs van ministerie SWZ is sinds jaren negentig tot de dag van heden het blijvend persisteren van verzekeringsartsentekort GAK (later UWV) en uithollen van het beroep UWV verzekeringsarts (taakdelegatie verzekeringsa...rtswerkzaamheden delen met niet-artsen). Daar zijn de ministerieel UWV topambtenaren nu toch redelijk goed in geslaagd. Nu nog het verder uithollen van het beroep UWV verzekeringsarts door voortaan het beleid definitief RIV toets via bedrijfartsen laten arrangeren, en basisartsen ronselen voor een illegale interne opleiding UWV verzekeringsarts. Een groot deel van de UWV topadviseurs van het ministerie SWZ is afkomstig van het vroegere ontslagen topmanagement GAK, die in het jaar 1999 door een uitgebreid onderzoek van LISV en CTSV werden beschuldigd van loonfraude met GAK verzekeringsartsensslarissen. De ontslagen GAK topmanagers werden toentertijd in het jaar 2000 extra beloond met een topfunctie UWV adviseur bij ministerie SZW. Het zijn ook dezelfde GAK topmanagers die toentertijd door Kamerlid mr. Jan de Wit werden beschuldigd van GAK fraude met onroerend goed en ICT, en het witwassen daarvan. De enigste oplossing om de ondergang van divisie arbeidsongeschiktheid UWV te redden is het oprichten van een onafhankelijk UWV Medische Dienst en de ministerieel UWV topadviseurs laten verhoren door een parlementair enquete ter beoordeling of er sprake is van strafbare feiten.

  • A.F. Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    En daar zitten we dan ! Wie het nog kan volgen, mag het zeggen. De zaken op een rijtje. Een kort resumé van het voorafgaande. Voor zover mogelijk

    De huidige minister van SZW volgt een zgn driesporen beleid. Spoor 1: de korte termijn; spoor 2: mid...dellang en spoor 3: de lange termijn.

    Spoor 3 - de lange termijn
    Voor die lange termijn is er recent een commissie geïnstalleerd: Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheid Stelsel. OCTAS Hier kunt U lezen wie daarin zitten.
    https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/25/start-onafhankelijke-commissie-toekomst-arbeidsongeschiktheidsstelsel

    De opdracht is breed en het rapport wordt niet voor 2024 verwacht. Dus pas over twee jaar. En dan zit er - zeker weten- een ander kabinet. Dus nieuwe ronde, nieuwe kansen.

    Deze aanpak heet: in de tijd weg zetten. Dat betekent dat elke wat diepgravender vraag/probleem/knelpunt/uitdaging kan worden ontweken, want .. er is een commissie aan de gang ! Er wordt op gestudeerd. Kortom: Je parkeert het probleem in de tijd. Netto resultaat: geen actueel gezeur. En zo stuur je iedereen het bos van de tijd in.

    Opmerking: het Wia probleem is niet nieuw, de stapels rapporten erover zijn dik. Dit besluit is niet slecht, want zelfs noodzakelijk, maar had al veel eerder(4-6 jaar geleden) genomen moeten worden door de voorgangers van de huidige minister van SZW - te weten Asscher of Koolmees. Maar die hebben het - bewust - laten lopen volgens de bekende polder: men dempt de put als het kalf al is verdronken. De Tweede Kamer zelf speelt nauwelijks een rol van betekenis.

    Spoor 1: de korte termijn.
    Daar is op voorgesorteerd door staatssecretaris Wiersma met de zgn zestig plus regeling. Deze is per 1 oktober ingegaan. Een soort Black Friday aanbieding voor zestigplussers. Als U nu intekent, krijgt u volledige wga tot aan het pensioen. En dat wordt gewoon uit de grote (premie) pot betaald. Niemand tegen, iedereen voor. Want we verschmerzen de pijn via het premiegeld.

    In de kern: niet tot slecht uitlegbaar. Zie de overdenkingen van Jim Faas

    Spoor 2: de middellange termijn.
    Dat bestaat vooral uit overleggen met alle stakeholders. Want moeilijk, moeilijk moelijk. Het is namelijk complex en daarom gaat het van overleg naar overleg, van vergadering naar vergadering, van vragen naar ontwijkend antwoord. Kortom: de polder doet zijn werk: het maalt eindeloos door. Netto resultaat: we zijn (heel hard) bezig.

    Alles overziend: typische polder pap. Geen concrete oplossingen wegens gebrek aan daadkracht en visie.

    Ter zijde: dit is nauwelijks een sexy onderwerp te noemen; er wordt ook bijna niet over bericht in de dagbladen ( behalve Trouw dan ) , maar heeft een enorme impact op het stelsel en de onderlinge solidariteit, als mede het vertrouwen in de publieke zaak en semi publiekelijk instellingen als het UWV als publieke arbeidsongeschiktheidsverzekeraar.


    Geïnteresseerd in de details ?
    1. Link naar recente beraadslagingen over de mismatch. Let vooral op inbreng van Pieter Omtzigt, die rake observaties uitdeelt.
    https://open.overheid.nl/repository/ronl-3f85f2fbd247c5cc80781de4a7bd891a61730ed0/1/pdf/beantwoording-schriftelijke-vragen-over-aanpak-mismatch-sociaal-medisch-beoordelen-en-hardheden-wia.pdf

    2. de laatste beraadslaging van de vaste kamercie SZW vond plaats op 7 december jl
    zie hier de link
    https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2022A08701


  • W.A. Faas

    verzekeringsarts , Amsterdam

    Inderdaad een brede naar beneden aflopende weg…

    Inmiddels is ook dit overduidelijk uit gesprekken met collega’s verzekeringsartsen bij het UWV: de regeling leidt tot een bonte verzameling 60plussers, waarvan sommigen soepeltjes in één keer zonder... medische beoordeling de (volledige) WIA inglijden en anderen nog steeds een of meer uitgebreide medische (her)beoordelingen moeten ondergaan met onzekere uitkomst over hun WIA.

    De beleidsmedewerkers die de minister deze regeling hebben opgespeld hebben zich ook totaal niet afgevraagd wat deze de komende tijd voor impact heeft op de gesprekken in de spreekkamer van de verzekeringsarts met 60plussers (‘waarom hij/zij wel en ik niet?’) die buiten de regeling vallen.

    En niet in de laatste plaats: de beoordeling die zij zullen krijgen.
    Bij die 60plussers zullen - uit een gevoel van rechtvaardigheid - de beoordelingen ‘coulanter’ uitvallen.

    Was dat ook de bedoeling?

  • P.E. Rodenburg

    bedrijfsarts, Maastricht

    Dit is geen geitenpaadje, maar een brede naar beneden aflopende weg. Hoe veel zieke werkenden zullen met het beroep op het gelijkheidsbeginsel deze weg ook willen inslaan ? De rechter krijgt het druk.
    Laat het UWV werk maken van verantwoorde en snel...le medische beoordeling in taakdelegatie, onder coordinatie van ervaren verzekeringsartsen. Dat is beter dan het stelsel uithollen en het verschil tussen haves en have-nots nog groter maken.

  • H.C. van Gorsel

    Arts en ervaringsdeskundige , Amsterdam

    Wel zo transparant dat het nu officieel wordt afgesproken. In de praktijk doen veel UWVs dit nl. al een tijd, met regionale verschillen. Wel zo eerlijk dat de regio waar je WIA aanvraagt niet meer uitmaakt.

  • W.A. Faas

    verzekeringsarts , Amsterdam

    Gisteren vond het commissiedebat van de vaste Kamercommissie SZW met minister van Gennip plaats

    Dat debat is hier terug te kijken:
    https://debatgemist.tweedekamer.nl/debatten/arbeidsongeschiktheid-4

    Geen van de kamerleden wekte de indruk ook... maar iets van de (verstrekkende) implicaties van de ‘tijdelijke’ 60plus-WIA-regeling te begrijpen.

    Het was dan ook voor de minister ‘smooth sailing’. Ze beaamde volmondig dat deze regeling ‘contra legem’ is. Maar dat zij dit geoorloofd vindt om de achterstanden bij de WIA-aanvragen van 60minners is te beperken.
    Aan de effecten die de regeling heeft op de vele 60plussers die niet onder deze afgebakende regeling vallen heeft niemand een woord vuil gemaakt.

    Arbeidsongeschiktheidsregelingen: je moet er verstand van hebben…

  • W.A. Faas

    verzekeringsarts , Amsterdam

    Voor het gemak van de geïnteresseerden: de gerechtelijke uitspraak waarnaar ik verwijs [ECLI:NL:RBMNE:2022:4604] gaat over het toerekenen en verhalen van voorschotten op eigenrisicodragende werkgevers. Dat is dus een voorschot dat UWV heeft uitbetaa...ld omdat UWV de WIA-beoordeling niet op tijd kon uitvoeren. Dit kan gaan om voorschotten van maanden.

    De bestuursrechter steekt daar een stokje voor: ‘De systematiek van de Wet WIA maakt het niet mogelijk dat voorschotten op een WGA-uitkering aan de eigenrisicodragende werkgever worden toegerekend en, in het verlengde daarvan, worden verhaald. De Wet WIA voorziet niet in de expliciete wettelijke grondslag die daarvoor nodig is. De op 1 januari 2022 in werking getreden Verzamelwet SWZ 2022 maakt dit niet anders.’

    Pech voor UWV en SZW? Dat staat nog te bezien. UWV is in hoger beroep tegen deze uitspraak.

    Met de 60plus regeling hoopt de minister ook het voorschottenprobleem voor UWV te verkleinen. De 60plussers die onder de regeling vallen krijgen namelijk meteen een WIA-uitkering.

    Wie precies wil weten hoe het zit kan hier terecht > https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBMNE:2022:4604

    Jim Faas

  • A.F. Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Black Friday in Wia land. Volledige WGA uitkering bij de balie op te halen. Alleen voor zestig plussers met vast dienstverband, de rest niet. Lees de Trouw van vandaag over deze kwestie.

    https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/duizenden-zest...igplussers-die-nog-kunnen-werken-worden-volledig-afgekeurd~b340724a/

    Wat zijn de standpunten van NVVG, Novag en NVAB in deze ?

    Hoe kwam dit tot stand ? Lees de voorgeschiedenis.
    https://www.nvvg.nl/files/9594/Terugblikken%20op%20sociale%20verzekeringsgeneeskunde.pdf




  • A.F. Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Black Friday in Wia land ! Zestig plussers wel, de rest niet. Een uiterst actuele rake column met prachtige slotzin ! Ik deel de observaties, analyse en visie van Jim Faas.

    Voor zover mij bekend is voor deze 'vereenvoudigde zestig plus regeling' ...geen juridische basis. En dat in een stelsel dat juist bol staat van de regels, bezwaren en beroepszaken.

    Dus hoe dit 'recht' te breien is, is voor mij een raadsel. Het lijkt vooral een pragmatische en praktische oplossing voor een probleem dat al tien jaar lang systematisch doorgeschoven is. Onder het mom van nood breekt wet lijkt de minister van SZW zich veel tot alles te (kunnen ?) permitteren. Maar ik heb ernstige twijfels of dit wel 'juridisch houdbaar' is.

    En zoals Faas terecht opmerkt : het is volstrekt willekeurig. Waarom zestig. Klinkt logisch, maar wat is de grond ervoor ? Waarom niet 57, 59, 61, 62 ? Mag ik even opmerken dat de WIA/WGA een publieke arbeidsongeschiktheidsverzekering is - voor iedereen die daarop aangesloten is cq recht op heeft ? Dus waarom is het opeens Black Friday voor de zestig plussers met vast dienstverband ? En de rest dan ? Die betaalt toch ook elke maand mee !

    Dit lijkt op een handje klap oplossing tussen SZW, UWV en (in stilte) de vakbonden (?) Niemand tegen, iedereen voor ? Hatseflats - iedereen boven de zestig even snel een volledige uitkering dan maar.

    Pm: je moet er wel snel bij zijn ! Nu nog wel, want straks niet meer. Ook onbegrijpelijk.

    Vraag van mijn kant. Waar moge dit besloten zijn ? En: op basis van welk mandaat neemt de minister van SZW dit besluit met zulke vergaande implicaties, die een enorme rechtsongelijkheid introduceert ?

    Ik kan het in ieder geval niet meer volgen. Dit lijkt verrassend veel op de eind jaren tachtig, waarbij werkgevers en vakbonden een handjeklap oplossing hadden bedacht en iedereen de Wao in dumpten. Dat was toen ook een riante regeling. De commissie Buurmeijer 1992-1993 maakte daar toen gehakt van. Ik verwijs naar de Tweede kamer Enquete uitvoering sociale zekerheid

    Even onder elkaar en ter zake: hoe staan de NVVG, Novag en de NVAB hier eigenlijk in ? Enig idee ?

    links:
    Commissie Buurmeijer - 1992-1993 - de tijd lijkt zich in een variant te herhalen
    https://www.parlement.com/id/vh8lnhrpmxw2/parlementaire_enquete_uitvoeringsorganen
    moeten de verzekeringsartsen bij andere arbeidsongeschikten nu hard ball ( alles volgens de regeltjes ) gaan spelen ?


    breien voor beginners
    https://www.youtube.com/watch?v=S1C4kPH8sZ0

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.