Dat kleine, witte pilletje

Als een patiënt zegt: ‘Ik weet niet wat ik slik, maar het zijn van die kleine, witte pilletjes, weet u wel?’ komt er waarschijnlijk een herkenbare glimlach op uw artsengezicht. Ik sta er soms versteld van hoe weinig patiënten echt weten van hun diagnose en/of behandeling ondanks uitgebreide consultatie. Bij potjeslatijn of polyfarmacie kan ik dit begrijpen, maar ook dan is het onze taak om de patiënt duidelijk te maken wat er aan de hand is en wat eraan gedaan kan worden. Want dat is toch de gedachte achter informed consent?

Zo was ik in de veronderstelling dat een hospice weinig tot de verbeelding overlaat. Er gaat (meestal) een uitgebreid proces aan vooraf. Met ook uitgebreide en (emotioneel) beladen gesprekken. Ik hoopte dat patiënten en hun familie op z’n minst op de hoogte waren van de oorzaak en de reden tot verwijzing. Toch is me in het hospice nog regelmatig gevraagd waar een pancreas zit, wat deze nou daadwerkelijk doet en wat een ‘pancreascarcinoom’ precies inhoudt. Of waarom iemands vrouw toch zo gedesillusioneerd is sinds de diagnose, terwijl haar hersenen vol zitten met metastasen. En de meest schrijnende: ‘Ga ik hier dan echt aan dood?’

Is er sprake van een miscommunicatie in het ziekenhuis? Is het slechte nieuws niet binnengedrongen? Of is er daadwerkelijk een gebrek aan communicatie geweest? Hoe het ook zij, feit is dat de patiënt er de dupe van is.

Als huisarts in opleiding zet dit mij aan het denken. Hoe kan ik mijn steentje bijdragen aan goed geïnformeerde en voorbereide patiënten in mijn toekomstige carrière als huisarts? Zelfreflectie vormt een basis tot inzicht en vooruitgang. Het is altijd makkelijker om met een vinger naar iemand anders te wijzen: ‘Degene die de ingreep uitvoert, mag hem uitleggen’. Het is niet altijd even leuk, maar bij jezelf beginnen is wel de meest logische en eerlijke stap. Ik denk namelijk dat deze taak bij uitstek geschikt is voor mij en mijn collega-huisartsen (in spe). Als huisarts hebben we het privilege om een hele familie te leren kennen met hun normen, waarden en gebruiken. Niet alleen als hen het vuur aan de schenen ligt bij levensbedreigende aandoeningen, maar ook bij huis-tuin-en-keuken- en sociale problemen. Soms mogen we zelfs letterlijk een kijkje achter de voordeur nemen. De potentiële behandeling begint immers al bij het doorsturen. Die versleten knie is vervelend, maar wil meneer Van Straten wel een nieuwe? Gelukkig ben ik in de veronderstelling dat met mij elke huisarts zo denkt en deze gesprekken niet uit de weg gaat.

De tijdsdruk is in sommige gevallen helaas de beperkende factor. Dat kan leiden tot het bijwerken van het spreekuur bij het snel zien van die ene patiënt met een ingegroeide teennagel. Terwijl juist dergelijke consulten geschikt zijn voor meer informatie achter de persoon zelf. Uit liefde voor ons vak en de medemens, maar ook om te kunnen gebruiken als er onverhoopt wel nood aan de man is. En dan kan de specialist in het ziekenhuis alsnog de behandeling op haar manier goed overbrengen. Daadwerkelijk informed consent verkrijgen en gezamenlijk ‘de kleine, witte pilletjes’-terminologie op alle fronten uitbannen.

Zal ik mijzelf dan nooit schuldig maken aan het ‘bijwerken’ van mijn spreekuur? Helaas, hoogstwaarschijnlijk wel. Leef ik in een ideale wereld door te hopen dat bovenstaande werkelijkheid kan worden in mijn carrière als huisarts? Wellicht. Heeft mijn moeder mij vroeger nooit geleerd dat wie vraagt, wordt overgeslagen? Natuurlijk wel. Treed ik in herhaling ten aanzien van mijn eerdere blog: ‘Vijftien minuten: Ik stem voor’? Absoluut. Maar waar een wil is, is een weg.