Blogs & columns
Blog

Coronalessen: Nostradamus was een stuk beter in voorspellen

2 reacties

Op 14 december van het jaar 1503 werd in het Zuid-Franse Saint-Rémy-de-Provence een jongen geboren met de naam Michel de Nostredame, tegenwoordig ook wel bekend als Nostradamus. De jongen werd apotheker, maar zijn bekendheid verwierf hij met zijn vele voorspellingen door middel van de astrologie. Hij voorspelde de Tweede Wereldoorlog, ‘nine eleven’ en de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

Critici zeggen dat hij er vaak naast zat en dat hij te ruim interpreteerbare verzen gebruikte. Maar alle kritiek ten spijt, Nostradamus voorspelde een stuk beter dan onze huidige ‘covidexperts’. Die voorspelden eind april namelijk nog dat er eind mei een recordaantal patiënten op de ic’s zou liggen. Dus iedereen op zoek naar nog meer ic-bedden, maar wat bleek? Op de ic’s lagen eind mei in Nederland nog krap honderd covidpatiënten. Zo weinig dat de NOS haar dagelijkse voetbalscore journalistiek er niet eens meer op los liet. Dit allemaal dankzij de echte zorghelden, de huisartsen. Dat zijn de mensen die zonder bescherming er alles aan hebben gedaan om te voorkomen dat de ic’s vol kwamen te liggen met ouderen zonder perspectief op herstel, zoals in Italië eerder wel al was gedaan. Bij hoog en laag voorspelden vele anderen namelijk weer dat wij ‘zeker dezelfde lijn als Italië zouden volgen’. Ook die voorspelling kwam niet uit.

Ach een beetje ruim voorspellen, da’s prima toch? Better safe than sorry....

Maar voor de patiënten die daardoor hun behandeling misliepen, was het een ramp. Voor elk ongebruikt ic-bed was er een dozijn aan niet-behandelde patiënten en dat zorgde voor massale verdringing van zorg. De omvang van de schade als gevolg hiervan kun je pas over een jaar betrouwbaar in kaart brengen. Maar ik denk vaak terug aan een van mijn patiënten, een 25-jarige student met kanker, die ik elke week van de crisis moest bellen om te vertellen dat de ok nog steeds gesloten was. Hij zat zonder perspectief elf weken thuis met een groeiende tumor, wachtend op een oproepbrief van het ziekenhuis.

Dan zijn er nog de professionele broodvoorspellers zoals het Gupta-bureau: die ‘zitten er wat betreft voorspellen echt op’. Een paar slimme vogels en een groep ex-medisch studenten verkopen de hele dag voorspellingen, gebaseerd op hypothetische berekeningen. Zo publiceerden zij recentelijk een rapport dat liet zien dat we 100 tot 400 duizend levensjaren verloren hebben door het sluiten van de electieve zorg, een factor 10 hoger dan de zorg die we met de ic-covidzorg gewonnen zouden hebben. Helaas ook een slag in de lucht. Deze berekening gaat namelijk uit van de narcistische gedachte dat de 25 procent afname van onze electief geleverde zorg ook direct verlies van levensjaren veroorzaakt. Maar wellicht levert een deel van onze zorg helemaal geen levenswinst op. Ook hier komen we pas over een jaar achter, als we de pandemische covidmaanden met een cohort van het jaar ervoor hebben vergeleken en analyseren op overleving. Wellicht wordt dan zelfs wel duidelijk dat deze zorg nooit meer geleverd hoeft te worden. Het ergste nog is dat de publieke sector deze voorspellingen regelmatig inkoopt à 400 euro per uur, terwijl we onze eigen wetenschappers vergeten te vragen er als eerste iets verstandigs over te zeggen.

Voorspellingen leken steeds meer op de mop over de man die naar België ging – die ging niet. Zo was er de enorme hypothetische toename aan psychiatrische problematiek – die kwam nooit. Sterker nog, men telde in de lockdown de helft van het aantal suïcides in vergelijking met normaal. Ook in het onderwijs werd er à la de mop voorspeld: over de komende leerachterstand van de kinderen – die nooit kwam. Ze bleken zelfs thuis hun leerachterstand ingehaald te hebben! Enfin, leuke mop, maar wel een dure grap.

We hebben in Nederland nog altijd de perceptie dat we leven in een op een wetenschappelijk fundament gebouwde maatschappij. Helaas bewijst de coronacrisis anders. De 1,5 meter (of toch 1 m zoals in Frankrijk), de mondkapjes, het sluiten van scholen, allemaal geen wetenschap, maar yin-yang, glazen-bol-werk en wichelroedebeleid.

Voorspellen in de coronacrisis deden we graag. Ernaast zitten deden we vaak. Dat kan natuurlijk allemaal gebeuren, maar wat meer bescheidenheid bij het doen van voorspellingen was op zijn plaats geweest.

Mocht u toch overwegen lichtzinnige voorspellingen te doen, doe het dan als Nostradamus:  gebruik ruim interpreteerbare verzen.

lees ook
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    En het is zo gemakkelijk...

    Je draait een virtueel modelletje in elkaar met een aantal theoretische aannames, en die aannames stel je zo in zo dat het modelletje netjes voorspelt dat er rampen staan te gebeuren als je niets doet. Wat die aannames... zoal zijn, dat vertel je natuurlijk niet.

    Dan draai je een beetje aan de knopjes van de verschillende theoretische aannames, en dat draaien bestaat dan vooral uit het nemen van een aantal maatregelen, en dat doe je zo dat het modelletje dan voorspelt dat de rampen niet optreden. En zo voorspel je een virtuele ramp die voorkomen werd door je maatregelen. En die maatregelen neem je dan. Succes gegarandeerd!

    Daarna kun je hèèl hard roepen dat je theoretische modelletje de toekomst goed heeft voorspeld, want het modelletje voorspelde dat als je in zou grijpen, er geen rampen plaats zouden vinden. Of die rampen anders wel zouden zijn gebeurd, dat weten we niet. Het was immers een virtuele ramp? Een voorspelde, maar niet daadwerkelijk opgetreden ramp? En door het draaien aan de knopjes van het modelletje zijn die rampen niet gebeurd, toch? Toch?

    Heet dat niet een cirkelredenering?

    Bij de RIVM hebben ze ook zo'n statistische cirkelredeneringsprofeet... Jacco Wallinga: Houd die naam goed in de gaten, ik voorspel hem een grootse toekomst. We noemen hem thuis al liefkozend Jacco van Astro-TV.

    Zijn modelletjes, statistiekjes en grafiekjes zijn zo indrukwekkend dat politici in grote getale op komen draven om ze te aanschouwen en daarna hèèl serieus over te debatteren. Maar er aan twijfelen? Nee... Het is toch een "expert"? En we kunnen het over een ding eens zijn, onze politici zijn dat niet.

    Die kunnen nog geen mediaan van een gemiddelde onderscheiden.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Beter had ik het niet kunnen schrijven...

    Ik citeer maar weer eens voor de zoveelste keer Nassim Joachim Taleb, uit de Black Swan:

    “There are some people who, if they don’t already know, you can’t tell ’em,” as the great philosopher of uncertai...nty Yogi Berra once said. Do not waste your time trying to fight forecasters, stock analysts, economists, and social scientists, except to play pranks on them. They are considerably easy to make fun of, and many get angry quite readily.

    It is ineffective to moan about unpredictability: people will continue to predict foolishly, especially if they are paid for it, and you cannot put an end to institutionalized frauds. If you ever do have to heed a forecast, keep in mind that its accuracy degrades rapidly as you extend it through time.

    If you hear a “prominent” economist using the word equilibrium, or normal distribution, do not argue with him; just ignore him, or try to put a rat down his shirt.

    Taleb, Nassim Nicholas. The Black Swan: Second Edition: The Impact of the Highly Improbable (p. 269)

    Hij wordt steeds leuker, deze uitspraak...

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.