Contactadvertentie

Zonder contact geen contract. Dit was de leus van mijn eerste tweedaagse tijdens de opleiding die ik volg aan de TA academie. TA staat voor transactionele analyse, een persoonlijkheidstheorie en ook een psychotherapeutische behandelmethode. Ontwikkeld door Eric Berne in de jaren vijftig.

Inmiddels heeft de TA op veel plaatsen voet aan de grond gekregen, jammer genoeg maar mondjesmaat binnen de ggz zelf. Tenminste in zijn directe vorm. De schematherapie die wel degelijk veel toegepast wordt in psychotherapie kent immers zijn oorsprong in de TA. Ik zeg ‘toch jammer’, omdat ik het mooie van TA nou net de eenvoud vind. En de algemene toepasbaarheid. Hierdoor wordt het meer een concept passend bij menselijke interactie en persoonlijkheid in plaats van dat er (altijd) sprake is van pathologie.

Zo kun je TA ook toepassen op veel concepten. En heb ik er dit keer juist voor gekozen om aan de slag te gaan met TA in management en organisatie.

Een van de termen binnen de TA is het contract. Een contract kent een paar verschillende ‘lagen’. Er is een professioneel contract, een procedureel contract, en een psychologisch contract. Kortom. De zakelijke kaders en afspraken worden geschetst, er is duidelijk wat partijen van elkaar mogen verwachten en de procedure wordt helder gemaakt. Maar er wordt ook uitgewisseld wat de verwachtingen zijn van elkaar. Wat er leeft ten aanzien van elkaar en waar wensen liggen. Het zijn alle uitgesproken en onuitgesproken afspraken die er liggen tussen mensen. Wanneer er veel onuitgesproken zaken zijn, gaat dit schuren in de relatie. Tijd om te hercontracteren. En dit contracteren doe je met elkaar. Het is niet een eenzijdig opgelegd gegeven. Want, als je je verdiept in de terminologie, kun je eenzijdig helemaal niet contracteren. Sterker nog, zonder contact geen contract.

Als kersverse bestuurder van een nieuwe ggz-praktijk roept het woord contract direct allerlei associaties op. Jazeker, niet in de laatste plaats de contracten met de zorgverzekeraar. Maar wat gebeurt er als we het contracteren langs de lat van de TA leggen? Procedureel is er sprake van eenzijdigheid, tekenen bij het kruisje. Een ‘graag of niet’. Professioneel zijn er verwachtingen en beroepscodes waaraan de geleverde dienst moet voldoen. Psychologisch, daar wordt het interessant. Er zit veel vijandigheid, onbegrip, er zijn veel overtuigingen en vooroordelen bij – ik durf wel te beweren – beide partijen. Het is het zuur dat de hele contractering beheerst. Vanonder de tafel. Het is de voeding van onvrede en boosheid. Het is de reden dat zorgverleners stoppen, verzuren, passie verliezen. Niemand vindt onmacht leuk. En er is werkelijk maar één manier om hier wat mee te doen. Hercontracteren. En dus contact hebben met elkaar. Hoe het voor anderen is weet ik niet, maar voor mijzelf sprekend kan ik zeggen dat ik vervelende beslissingen, onrechtvaardigheid, gezeur en tegenslag stukken beter te verdragen vind, wanneer ik in elk geval gezien en gehoord word als mens, met al mijn goede intenties, en contact kan maken met de ander. En zo wordt deze blog bijna een contactadvertentie: kleine zorgaanbieder zoekt lieve, open zorgverzekeraar om de dialoog mee aan te gaan om samen verder te bouwen aan het toekomstbestendig maken van de zorg, zonder af te doen aan kwaliteit. Samen, als partners, gelijkwaardig maar niet gelijk.