Blogs & columns
Blog

Cognitieve gedragstherapie

8 reacties

(Naar aanleiding van Jim Faas’ blog en de onvermijdelijke reacties van de militante CVS/ME-tak.)

In het eenvoudige psychosomatische model uit de vorige eeuw zagen we stress als druk op het individu. Onder stress bleef het organisme in leven door een adrenaline-uitstoot te genereren (flight, fright, fight), maar daarna was het nodig voor het lichaam om te recupereren. Daarvoor gebruikten we dan de rustgever serotonine. Lekker eenvoudig. Het is een evolutionair goed te verdedigen principe dat een organisme niet alleen handig moet zijn met adrenaline, maar ook zijn rust moet nemen. Rust kan helpen bij de genezing. Een vogel met een gebroken vleugel zoekt een plekje onder de heg en valt stil. Als renpaarden vroeger geen rust wilden nemen bij een kreupelheid, werd er een gloeiende pook op hun onderbeen gelegd. Door de stress en pijn wilden ze dan lang genoeg hun voet stilhouden om weefselherstel in het spronggewricht te verkrijgen. Het lijkt zo te zijn dat dit gedragspatroon van rust na stress onbewust tot stand komt doordat ontstekingsmediatoren (zoals cytokinen) zich niet alleen ophouden op de plaats van trauma, ontsteking of ziekte, maar ook als hormonen in de frontaalkwab gedrag bewerkstelligen. Het ligt voor de hand om verder speculerend te veronderstellen dat iemand dat kan voelen als vermoeidheid. Mijn stelling is dat het chronischevermoeidheidssyndroom (CVS/ME) een stoornis in de revalidatie is, waarbij deze onderbewuste reactie van onze hersenen te lang de overhand krijgt. Ongeacht de oorzaak van destijds.

Cognitieve gedragstherapie (cognitive behavioural therapy, CBT) beoogt met bewustwording dit soort gedragspatronen te doorbreken. In Nijmegen, waar expertise in CBT samenkomt met een topcentrum voor neuromusculaire aandoeningen, wordt prachtig onderzoek gedaan bij patiënten met facioscapulohumerale spierdystrofie (FSHD). Deze mensen krijgen allemaal op een gegeven moment last van vermoeidheid, omdat hun spierweefsel in de loop van hun leven vervangen wordt door vetweefsel. Eerder was al aangetoond dat CBT het gevoel van vermoeidheid reduceerde. Voor proefpersonen met zo’n vreselijke aandoening als FSHD was het lastig zich te onderwerpen aan een zo psychologisch georiënteerde therapie. De patiënten werden pas enthousiast toen ze het significante effect van CBT aan den lijve ondervonden. Nu gaan de collega’s onder leiding van professor Van Engelen in Nijmegen nog een stapje verder: in een studie van tientallen patiënten is met MRI-scanning aangetoond dat patiënten met FSH die behandeld worden met CBT minder spiervervetting tonen dan onbehandelde patiënten. Voor internationale wetenschappers is dat nog maar moeilijk te begrijpen en er zal herhaling nodig zijn voordat iedereen het gelooft, maar ik vind het een bevestiging van het feit dat lichaam en geest niet te scheiden zijn.

Cognitieve gedragstherapie is een redelijk sterk werkende therapie tegen lichamelijke vermoeidheid. Het werkt alleen niet bij iedereen met CVS/ME. U mag raden waarom.

solk ME/CVS
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Manja de Wit

    ,

    Meneer Keuter ziet CVS/ME als een stress gerelateerde aandoening met bewegingsangst. Hij noemt dit - zonder bewijs- een revalidatie stoornis.
    Cognitieve gedragstherapie (CGT) is de remedie. Sterker nog: een panacee voor alle vermoeidheidskwalen! Hel...pt het niet, dan ligt dat aan de (militante) patiënt zelf, maar nooit aan de therapie!

    Middels analogie maakt hij zijn stelling duidelijk. CGT werkt immers ook tegen vermoeidheid bij een ziekte als facioscapulohumerale spierdystrofie. Dat de ene ziekte of 'vermoedheid' de ander niet is - denk bijvoorbeeld aan patiënten met een stofwisseling ziekte of infectie die (extreem) moe zijn- doet niet ter zake. In de gedachtengang van meneer Keuter zou CGT ook een oplossing kunnen zijn voor stowisselingziekten of infectieziekte (bijvoorbeeld de ziekte van Pfeiffer) welke gepaard gaan met extreme vermoeidheid.

    Om een lang verhaal kort te maken: CGT helpt niet bij patiënten die lijden aan de ziekte CVS/ME [1], u mag raden waarom?

    1. The PACE Trial: The Making of a Medical Scandal, 28 July 2017
    Journal of Health Psychology Special Issue on The PACE Trial, Vol. 22, No 9, Aug. 2017

  • Michaël Koolhaas

    ME-patiënt, Amsterdam

    “Wetenschappers hebben al veel ontrafeld over de ziekte ME, maar deze informatie bereikt niet het professioneel medisch personeel en de ziekte wordt nog steeds niet serieus genomen. Het is tijd dat dit verandert.” (Citaat uit 2009 van Luc Montagnier,... Frans arts en een van de ontdekkers van het HIV-virus waarvoor hij in 2008 de Nobelprijs voor de Geneeskunde kreeg)

    “Ik zou zeker zeggen, dat er op dit moment bij mensen met deze ziekte overvloedig bewijsmateriaal bestaat van meetbare afwijkingen in het centrale zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. Dus dat maakt het neurologisch. Dat is waarom ik denk dat het logisch is het Myalgische Encefalomyelitis te noemen, omdat deze twee woorden op adequate wijze een onderliggende biologie classificeren of beschrijven, waarvan in tests is aangetoond dat hiervan sprake is”. Prof. Dr. Anthony Komaroff, Harvard Medical School, USA, tijdens een bijeenkomst van een Amerikaanse patiëntenorganisatie op 24 april 2010.

    "Er is een duidelijk verstoring in het immuunsysteem, dat is onweerlegbaar. Wie suggereert dat dit zou kunnen worden opgelost door bewegingstherapie zou moeten worden geschrapt uit het professionele register. Dr. Donald Staines (Australië) tijdens het Internationale Invest in ME congres in Engeland; 2 juni 2013.

    “Het slechte nieuws is dat we niet weten wat de oorzaak is of hoe het succesvol te behandelen. Maar het goede nieuws is dat er nu meer dan 4000 gepubliceerde studies (*) zijn die de onderliggende biologische afwijkingen bij patiënten met deze ziekte aantonen. Het is geen ziekte die mensen zich enkel kunnen inbeelden, en het is geen psychische ziekte. Naar mijn mening moet dat debat, dat nu al 20 jaar gewoed heeft, maar eens over zijn.”
    (Prof. Dr. Anthony Komaroff, Harvard Medical School, USA)

    (*) Inmiddels meer dan 5500 gepubliceerde studies.

    Vallen deze mensen ook onder ME-militanten, meneer Keuter?

  • Anil van der Zee

    Balletdanser/ ME-patiënt, Amsterdam

    Beste meneer Keuter,

    Bedankt voor uw antwoord. Ik moet eigenlijk toegeven dat uw antwoord alleraardigst is, dit BPS-model is mij natuurlijk ook bekend. Maar of dit nou aansluit op wat ik schreef en vroeg, dat denk ik toch niet. En ook zeker niet op ...de problematiek/vooruitgang rondom ME/CVS, de effectiviteit van CGT/GET en de ME/CVS militantie etc.

    Interessant...

    Met vriendelijke groet,

    Anil van der Zee

  • Emile Keuter

    Neuroloog , Meppel

    Nog een keer dan omdat u het zo aardig vraagt: denk biopsychosociaal bij een somatisch onvoldoende begrepen lichamelijke klacht zoals chronische vermoeidheid. Bio: sluit afwijkingen op biomedisch gebied uit of beperk de invloed van ziekten. Werk aan ...regelmaat. Sta iedere dag op tijd op, eet drie keer per dag en ga op tijd naar bed. Werk met graded exercise aan lichamelijke training. Gebruik zo nodig cognitieve gedragstherapie. Psycho: zorg voor uw psychologie. Zijn er aanknopingspunten op dat vlak? Hoe was uw jeugd? Hebt u op psychologisch gebied kunnen voldoen aan de eisen die u aan uzelf stelde? Hoe is uw stemming? Kent u uw onbewuste drijfveren? Sociaal: hoe staat u in uw omgeving? Hebt u een prettige relatie met partner, ouders, andere familie? Hebt u werk dat u zonder al te veel tegenzin doet? Zo haalt u het onderste uit de kan. Sterkte! Emile

  • Anil van der Zee

    Balletdanser/ ME-patiënt, Amsterdam

    Beste meneer Keuter,

    Dank u voor uw antwoord. Ik ben bekend met het mechanisme van CGT en GET. Dank u voor de uitleg. Echter mijn vraag was meer waarom de AET groep dezelfde metingen hadden in de MRI. Naar mijn mening ligt het dan aan de beweging en... niet aan het aanpassen van de cognities van CGT zelf. In het CGT model van deze studie is de CGT een combinatie van GET/AET. Dat kan natuurlijk maar dat is dan wat anders.

    Daarnaast gebruikt u deze studie als argument waarom het dan niet bij ME/CVS werkt. Ik geef daar in mijn blog natuurlijk antwoord op. http://anilvanderzee.com/neuroloog-m-e-militant/
    Maar om dat hier te beantwoorden: wij ME/CVS patiënten zitten met de Post Exertional Malaise (PEM). Dat maakt dat de ziekte een heel ander mechanisme heeft, en in mijn idee is dat een beetje appels met peren vergelijken.

    In Amerika hebben we natuurlijk het IOM report van 2015 (https://goo.gl/s9aoMx) die PEM als kernsymptoom nog eens benadrukt, de CDC die recent geen CGT en GET meer aanbeveelt vanwege de PEM (https://goo.gl/hhCXpc). Francis Collins, directeur NIH, schrijft een blog over ME/CVS en PEM (https://goo.gl/hj2mrN) en de AHRQ accepteert eigenlijk geen studies meer gebaseerd op alleen vermoeiheid (https://goo.gl/s85zFF) zoals u nog naar ME/CVS refereert. En dat is niet meer juist.

    Waar is dat dan allemaal precies op gebaseerd behalve uw eigen hypothese? Naar mijn mening klopt het gewoon niet echt wat u zegt. Maar misschien begrijp ik het allemaal verkeerd dus dan zou het super zijn als u het mij wat uitlegt.

    Nogmaals dank voor uw antwoord.

    Met vriendelijke groet,

    Anil van der Zee

  • Emile Keuter

    Neuroloog, Meppel

    Het gaat om de (standaard) combinatie van CBT met aërobe training. Het gedrag wordt dus veranderd door CBT en ook daadwerkelijk aangemoedigd en op gang geholpen. Meestal bouwt de fysieke training op door graded exercise, dat wil zeggen geleidelijk, o...m overbelasting te voorkomen.

  • Anil van der ZEe

    Balletdanser/ ME-patiënt, Amsterdam

    Geachte heer Keuter,

    Dank u voor uw blog. Mijn naam is Anil van der Zee, voormalig professioneel balletdanser en nu bedgebonden M.E. patiënt.
    Ik was van plan hier een antwoord te geven op uw vragen, maar aangezien deze toch wat langer is geworden d...an verwacht staat deze nu op mijn eigen blog.

    Ik bespreek hier de onderwerpen die u hier in deze blog aanhaalt zoals de "militante ME/CVS patiënten tak", de effectiviteit van CGT en GET bij ME/CVS, en waarom het dan, zoals u hier in uw blog al afvraagt, het bij deze patiënten niet werkt.

    Ik heb echter nog wel een andere vraag aan u, maar ook gelijk aan mevrouw Nicole Voet.

    U spreekt in uw blog over Facioscapulohumerale Spierdystrofie (FSHD) en hoe hier objectief vooruitgang werd vastgesteld na Cognitive Gedragstherapie (CGT) behandelingen. U heeft dit al in eerdere blogs geschreven en het zijn natuurlijk interessante resultaten.
    Mijn enige vraag is of het daadwerkelijk alleen de CGT was die voor vooruitgang zorgde bij de CGT groep, zoals u in uw blog doet vermoeden? Er was namelijk ook een Aerobic Exercisetraining (AET) groep en die deed natuurlijk oefeningen maar dus ook de CGT groep deed aan beweging."

    "physical activityprogram (for CBT) was included, starting with 5–10 minutes of walking or cycling, gradually increasing by 1 minute every day, reaching a maximum of 2 60-minute sessions per day."

    Was het dan wel echt een "bevestigd" body & mind/ CGT ding, of waren het voornamelijk de oefeningen die voor vooruitgang in de spieren zorgden, zoals mevrouw Voet al een beetje aangeeft? 

    Mijn opmerking aan Nicole Voet is dat we niet alle chronische aandoeningen over 1 kam kunnen scheren. Maar dat zal u ook in mijn blog lezen.

    Hier de studie: https://goo.gl/1UUF6M

    Hopelijk staat u open voor een discussie over dit onderwerp en ik kijk uit naar uw antwoord.

    Link naar mijn blog: http://anilvanderzee.com/neuroloog-m-e-militant/

    Met vriendelijke groet,

    Anil van der Zee



  • Nicole Voet

    Revalidatiearts, Wageningen

    Dank voor deze goede weergave van de essentie van mijn promotieonderzoek! Zoals Fokke en Sukke het al eerder treffend aangaven in een cartoon hoor ik helaas nog te vaak: "Zeer indrukwekkend collega, maar werkt het ook in de theorie?" Met een number n...eeded to treat van 1.3 is cognitieve gedragstherapie (CGT) in ieder geval zeer effectief, zélfs op het niveau van de spier, waarmee de schijn van een placebo-effect verworpen wordt. CGT en, een belangrijk onderdeel daarvan, een toename van fysieke activiteit, zal naar verwachting bij nog veel meer chronische aandoeningen effectief zijn. Het bewijs hiervoor groeit elke dag.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.