Chemische troep
8 reactiesOoit zag ik in de spoeddienst een jonge vrouw. Ze was evident psychotisch. Ze had allerlei waandenkbeelden en hoorde ook stemmen. Dit beangstigde haar enorm. Toen wij haar voorstelden om medicijnen te nemen om weer grip op de werkelijkheid te krijgen, keek ze de vriend die haar vergezelde vragend aan.
Hij was geen onbekende van ons. We wisten dat hij een multi-user was. Hij snoof, slikte en spoot alles wat los en vast zat. Maar van reguliere medicatie moest hij weinig hebben. Hij was zeer wantrouwend en gaf aan geen voorstander te zijn van die chemische troep. Uiteindelijk wisten we hem toch te overtuigen van het belang en stemde zij ook in. Dat verminderde haar klachten en daarmee haar angst binnen enkele uren al aanzienlijk.
Psychofarmaca: ze hebben geen goede pers. Dat geldt voor antipsychotica, voor Ritalin en voor antidepressiva. Het zijn zeker middelen die bijwerkingen kunnen hebben (zoals alle medicatie). De farmaceutische industrie heeft zich – zeker in het verleden – schuldig gemaakt aan het onjuist presenteren van onderzoek, het te veel promoten van deze middelen en meer scha(n)delijks. Maar daar kunnen de psychofarmaca niks aan doen. Ik heb al vaker betoogd dat er geen psychiater is die terug zou willen naar de tijd dat deze middelen nog niet bestonden. De bekende tegenstander van psychofarmaca Peter Gøtzsche wel, maar hij is geen psychiater. Gøtzsche wil de psychiatrie liever in zijn geheel afschaffen en vergelijkt zichzelf met zijn grootvader die Joden redde in de Tweede Wereldoorlog. Vergelijkingen daarmee vind ik niet kies, maar niets is Gøtzsche te gek in zijn missie. Wie er meer over wil weten, moet zijn laatste boek maar lezen. Ik vind zijn beweringen gevaarlijk en schadelijk.
Wie echt een genuanceerd verhaal over antidepressiva wil lezen, kan beter terecht bij Hoe zit het nu echt met antidepressiva, een boek van psychiater Christiaan Vinkers en apotheker Roeland Vis.1 Zij hebben ook de website antidepressiva.nl in het leven geroepen. Het boek geeft goede en objectieve informatie en dat is hard nodig, want mensen die deze middelen nodig hebben, voelen zich vaak schuldig dat ze ze gebruiken. ‘Gebruik je je medicatie wel?’, vragen mensen als je een lichamelijke kwaal hebt. Maar als je een psychische aandoening hebt, dan moet je je daarvoor vaak verdedigen. ‘Is dat nou wel goed, al die pillen? Je hoort daar zulke negatieve verhalen over.’ Vinkers en Vis gaan de negatieve kanten niet uit de weg, maar bespreken ook waarom het soms heel goed kan zijn om ze wel te gebruiken. Ieder moet zelf zijn keus maken, maar wel graag op basis van de juiste informatie. Die is te vinden in dit boek.
Ik maak nog even gebruik van de gelegenheid één wijdverbreid misverstand aan te stippen en dat is dat in Nederland 1 miljoen mensen antidepressiva gebruiken voor een depressie.2 1 miljoen is het aantal mensen dat in een jaar minstens een recept ophaalt en dus niet het aantal gebruikers op een moment. En bovendien worden deze middelen ook veel gebruikt in pijnbestrijding en bij angst- en dwangklachten. 180 duizend mensen gebruiken het langere tijd in verband met een depressie en dat lijkt niet overmatig, want zoveel mensen zijn er helaas wel met een forse depressie.
voetnoten
1. Een bewerkte en uitgebreide versie van het eerdere Even slikken. Een prachttitel zou ik denken, maar kennelijk dacht de uitgever er anders over.
2. Eerder beschreven in deze blog
meer van Menno Oosterhoff-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
S. de Groot
Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde
Gelukkig blijkt uit de reacties dat de trend is om voorzichtiger te zijn met het voorschrijven van psychofarmaca die uitsluitend gegeven dienen te worden bij ernstige situaties. De meeste lichte psychische klachten verdwijnen vanzelf en de dokter di...e die behandelt moet de patiënt daarbij moed inspreken. Ondergetekende kreeg vele jaren wisselende psychofarmaca met ernstige en blijvende bijwerkingen.
En…… zonder enig resultaat. Hoogleraar psychiatrie Jim van Os die al jaren bezig is met een pleidooi voor taperingstrips die bij afbouwmedicatie nodig zijn pleit voor zeer zorgvuldig omgaan met antidepressiva. Menno Oosterhof is geen vriend van Bijl, Gotsche en ook niet van Os en is blijkbaar voorstander van biologische psychiatrie.
Natuurlijk zijn psychofarmaca niet meer weg te denken in de geneeskunde. Maar ik roep iedere psychiater op om meer wetenschappelijk onderzoek te doen zodat er standaardisatie komt en de patiënt niet geconfronteerd wordt met deskundigen die hen verschillende etiketten opplakken met dito verkeerde medicatie.
Psychiater, THESINGE
Menno Oosterhoff: @Siep de Groot Dat ik geen vriend ben van Bijl en Gotzsche klopt wel, maar met Jim van Os kan ik het prima vinden. Verder vind ik dat de waarde van psychofarmaca erkennen niet betekent dat je de nadelen ervan of het teveel voorsc...hrijven ervan ontkent. Ik pleit voor goede informatie en mijns inziens geven de schrijvers van dit boek die.
E. Hajdarbegovic
algemeen betweter, Rotterdam
Psychiatrie als medisch vak is nogal gevoelig voor de placebo en nocebo-effecten.
Veel error en bias in uitkomstmaten ook want veelal subjectief. Doseer je je medicatie maar hoog genoeg, op de gevalideerde vragenlijst zal vanzelf een andere uitkomst... komen.
Hierom is het belangrijk dat het klinische psychiatrische trials zoveel mogelijk gevrijwaard zijn van alle tegengestelde belangen. Een ander gevaar is de indication creep en overmedicalisering maar er is geen vak binnen geneeskunde dat daar geen last van heeft.Dat gezegd hebbende, de psychofarmaca zijn een ware revolutie geweest op mondiaal niveau. Dat wordt nogal gedownplayed door allerlei farmacofoben.
Maar even off the record Menno: hoe narcistisch is PG op de gevalideerde schaal van Donald Trump?
P. Dinkelberg
oud-verpleegkundige, voorzitter Vereniging Afbouwmedicatie, Apeldoorn
Dat de titel 'Even Slikken' niet zo goed te pruimen was bij nader inzien, begrijp ik volkomen.
Het is voor veel patienten geen kwestie van 'even'; dagelijks kloppen ze bij onze Vereniging Afbouwmedicatie aan omdat dat 'even' door grote problemen bij... het afbouwen steeds verlengd wordt.
Nog steeds zijn er patienten die melden dat dokters bij klachten zeggen; 'Dan hebt u dat stofje (welk stofje? ) kennelijk nodig'. Of de oude dosering weer moeten hervatten omdat hun arts het onderscheid niet weet te maken tussen onttrekking en terugval.
De weigering van zorgverzekeraars, die gefaciliteerd wordt door werkelijk alle betrokken overheidsinstanties, doet er ook bepaald geen goed aan.
Wij zien zeker ook het nut van medicatie, maar het feit dat afbouwen voor velen nog steeds een hel betekent, maakt dat we heel goed het sentiment begrijpen van mensen die van de weeromstuit roepen: 'Bezint voor gij aan die pillen begint'.
Psychiater, THESINGE
Menno Oosterhoff: Ik kan nog steeds mijn naam niet invullen dus daarom maar even zo.
@Siep de Groot Het is duidelijk, dat we het oneens zijn. Ik heb aanzienlijk meer vertrouwen in Vinkers dan in Bijl en Gotzsche. Ik vind de laatste twee zelfs sch...adelijke uitspraken doen. Ik vind het ook t.a.v. huisartsen onterecht te suggereren dat te weinig tijd de pen verleidt tot het recept.
S. de Groot
huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde
Met de reactie van Van der Pol ben ik het helemaal eens. Zonder over getallen te willen spreken worden antidepressiva veel te vaak door huisartsen en psychiaters voorgeschreven. Te weinig tijd verleidt de pen naar het recept. We weten dat Gotsche in... psychiaterkringen verguist wordt omdat hij niet zich niet veelbelovend uit in het boek”Dodelijke Psychiatrie”. Als hoogleraar klinisch onderzoek deed hij een gedegen onderzoek in de wereldliteratuur. Klokkenluiders zijn ook in de psychiatrie niet geliefd.
Menno Oosterhoff heeft het boek “ Even slikken” van Vinkers en Vis aangeraden om dat te lezen, doch dat lijkt me geen goed idee. Als hij het boek “ Depressie en antide-
pressiva” van epidemioloog en oud-huisarts Dick Bijl heeft gelezen, weet hij dat in dit boek de vloer wordt aangeveegd met het boek van Vinkers en Vis. Ik citeer:” Vinkers en Vis komen met verhalen van individuen om het bewijs van vrijwel volledige onwerkzaamheid van antidepressiva te neutraliseren. De verhalen van Vinkers en Vis zijn van personen die heel goed opknapten met antidepressiva en er niet mee konden stoppen. De auteurs zijn van mening dat daarmee de resultaten van tientallen onderzoeken met vele duizenden patiënten weerlegd kunnen worden, hetgeen zeer onwetenschappelijk is.”
Het is alsof Menno Oosterhof ons meegeeft wat hem het beste uitkomt. geen Peter Gotsche, waarschijnlijk ook geen Dick Bijl, maar het non evidence based boek van Vinkers en Vis
W.P.A. van Rooij
psychiater, Zuilichem
Goed verhaal Menno!
Belangrijk dat integere opiniemakers in ons vak zich laten horen, om tegenwicht te bieden aan de polariserende verhalen over psychofarmaca die (vooral via social media) vaak zonder tegengeluid worden verspreid door mensen als Gø...tzsche, die in hun kruistocht tegen psychiatrie de belangen van patiënten regelmatig uit het oog verliezen.
Je verhaal lees ik ook als een pleidooi voor vakmanschap. Adequate medicamenteuze behandeling in de psychiatrie is meer dan een medicijn voorschrijven en passief afwachten tot het gaat werken.
H. van der Pol
psychiater, Heerenveen
Ja Menno, dit is het standaard-, ik zou bijna zeggen: brave verhaal dat op elke officiële voorlichtingssite en in elke folder over depressie wordt gedebiteerd. Bottomline: slik die pillen nou maar, er is goed over nagedacht en de nadelen vallen wel w...at mee. Er klinkt iets paternalistisch in door. Dat de uitgever moeite had met de titel 'even slikken' is dan ook geen wonder lijkt mij.
Begrijp me niet verkeerd, psychofarmaca zijn vaak een zegen, zoals bijvoorbeeld in de acute situatie of bij een ernstige depressie. Maar in mijn ervaring zijn ze ook geregeld een vloek. Het is jammer dat je Götzsche (excuus, de o met het schuine streepje erdoor kan ik niet vinden...) op deze manier wegzet want hij brengt terechte punten naar voren.
Antidepressiva, om het daar dan nu maar even over te hebben, worden nog steeds massaal gebruikt bij lichte of matige depressie (waarvoor ze respectievelijk niet of soms geïndiceerd zijn), waarbij die categorieën vaak staan voor uiteenlopende klachten die zich uiten in het hele biopsychosociale spectrum als mensen zijn vastgelopen; het begrip depressie heeft daar doorgaans weinig specifieke betekenis meer. En ja, ze doen dan wel wat. Soms iets wat prettig is maar doorgaans is de afweging best lastig of de vóór- of de nadelen nu overheersen. 'Ja, ik voel me wel wat beter maar ik weet natuurlijk niet of dat zonder die pillen ook zo zou zijn' hoor ik vaak als ik de afweegvraag stel. De nadelen zijn vaak, meestal na wat langere tijd, onmiskenbaar: onbestemd gevoel van onbehagen, afvlakken van emoties, slecht slapen, problemen bij de seks, allerhande maag- en darmklachten, gewichtstoename, zweten etc. En soms natuurlijk de beruchte verergering van wanhoop en suïcidaliteit bij aanvang van de behandeling en heel soms de ongehoord ernstige agressie naar zichzelf of anderen. En na lang gebruik nogal eens forse problemen bij afbouw waarbij de dan optredende nare verschijnselen lang niet altijd die van 'de onderliggende depressie' zijn maar akelige ontwenning.
Dus ja, ik denk dat veel mensen onterecht deze middelen gebruiken en er nadeel van ondervinden.
Aan ons de taak om strikt te indiceren, goed te volgen en bijtijds af te bouwen.
En heel goed te luisteren naar de ervaringen van onze patiënten en een beetje begrip te tonen als die het over 'chemische troep' hebben.