Carbid: veilig vuurwerk?

Was u erg bedroefd dat u niet mocht knallen met de jaarwisseling, vanwege dat vuurwerkverbod? En bent u nu niet blij dat u wel kunt knallen met het surrogaat carbid? Want carbid is geen echt vuurwerk. Dat zeggen ze tenminste. Het valt niet onder het vuurwerkverbod.

Wat is carbid dan wel? Carbid is calciumcarbide oftewel CaC_2. Een vaste stof: in de vorm van poeder of van brokjes, beetje geelgrijs van kleur.

En wat doet carbid? Carbid reageert bij kamertemperatuur met water. Daarbij ontstaat het gas acetyleen:

CaC₂ + 2 H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂.

Acetyleen (C₂H₂) wordt gebruikt voor snijbranden en voor autogeen lassen. Het gas staat te boek als zeer explosiegevaarlijk. Daarom knalt het zo lekker!

Hoe gaat dat carbidschieten nu precies? Heel simpel: je legt een paar brokken carbid in een melkbus, je maakt ze vochtig met water of je spuugt er even op, doet het deksel op de bus, en brengt via een klein gaatje een bougie in de bus. Dan ontploft het gas. Dat geeft een flinke knal, en het deksel wordt weggeslingerd. Tegenwoordig is het populairder om een voetbal met carbid te lanceren.

Is dit alles? Ja, dit is het hele verhaal. Het wordt natuurlijk spannender met twintig melkbussen op een rij, waar iemand met een bougie langsloopt en die dan kort na elkaar afgaan. Dan krijg je een salvo! Het zit nu eenmaal in de mens en vooral in de man om oorlogje te spelen. Vooral op het platteland van Noord- en Oost-Nederland zie je dit soort carbidbatterijen. Daar is er ook ruimte voor. In de wei, niet te dicht bij de boerderij.

Net als bij ander vuurwerk worden met carbidschieten twee zintuigen geprikkeld. Het gehoororgaan krijgt een flinke knal te verwerken. En je ziet een bal of deksel door de lucht vliegen, soms wel honderd meter ver. Een auditieve en een visuele kick!

Deze twee zintuigen kunnen ook gemakkelijk beschadigd worden. Een beetje knal is goed voor 120 dB(A) met kans op blijvend gehoorverlies. En als de melkbus explodeert kunnen er metaalsplinters of scherven in je ogen of elders in je lichaam komen.

Is carbidschieten gevaarlijk? Carbid was bij de vorige jaarwisseling goed voor 9 procent van alle vuurwerkletsels, meldt VeiligheidNL. Hier rekenen ze carbid wél onder vuurwerk! Carbid geeft vooral brandwonden en fracturen. U bent gewaarschuwd!

Bij het knallen is de ervaring een goede risico-indicator. Een ervaren carbidschieter weet wat hij doet. Hij gebruikt de goede hoeveelheden, en heeft zijn bougie aan een lange stok. Een beginneling loopt veel meer risico. Als je te veel carbid gebruikt, wordt de melkbus een bom. Sta je vlak naast de melkbus als die explodeert dan kunnen ze meteen 112 bellen. Daarom heb je in veel gemeenten een vergunning nodig om carbid te schieten. Gaat u echt nog carbidschieten? Dit jaar willen we de zorg ontlasten, toch?

Op zoek naar vuurwerksurrogaat storten veel mensen zich op de carbidmarkt. Die lijkt ook te exploderen. ‘Bij ons krijgt u 2,5 kilo carbid voor maar 10,95 euro. Haast u, want op = op!’ De meeste kopers zijn beginnelingen. Zij nemen hun carbid mee naar hun woonwijk en gaan het daar op straat, in dorp of stad, afsteken. In de bebouwde kom is minder ruimte dan op het platteland. En meer kans op schade aan mensen en huizen.

Afgelopen weekend hebben enkele veiligheidsregio’s besloten dat je met de melkbussen knallend het nieuwe jaar in mag. Carbid valt niet onder vuurwerk, zo redeneren ze daar, en dus niet onder het vuurwerkverbod. Carbid is in hun ogen net zo onschuldig als sterretjes, knalerwten en trektouwtjes. Ook in de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland, bij mij in de buurt, mag je carbidschieten, ‘mits de coronamaatregelen in acht worden genomen’. Gekker kun je het niet hebben. De burgemeester van Kampen gaat ook mee in dit carbidpopulisme. ‘Ik vind het belangrijk dat er een ontluchtingsgaatje voor de samenleving overblijft aan het einde van het jaar’, zegt hij tegen de pers. Gelukkig is de burgemeester van Den Haag verstandiger. Die wil met de jaarwisseling een carbidverbod. Goed zo, Van Zanen!

Carbid is gevaarlijk in onervaren handen. En binnen de bebouwde kom. Het is geen gewoon vuurwerk! Het is oorlogstuig. Net als bommen en mortieren.