Bureaucratie de zorg uit, ROM als eerste

In de laatste jaren van haar leven heeft mijn moeder heel wat bezoekjes afgelegd aan het ziekenhuis. Elke keer een heel gedoe, maar het was in haar belang. Op een gegeven moment kwam een oproep wel erg snel na de laatste controle. De reden was onduidelijk, dus ik belde de betrokken arts. Al snel kon hij niet anders dan mijn vermoeden bevestigen dat het ging om wetenschappelijk onderzoek. Hij gaf direct toe dat dat onvoldoende duidelijk gemaakt was dat dat onjuist was, dat de reiskosten niet werden vergoed en dat evenmin terecht was dat de gemaakte foto en het consult gedeclareerd werden bij de zorgverzekering. Hij vroeg mij om clementie. Zelf was hij het er ook niet mee eens, maar hij stond onder hoge druk van zijn leidinggevende. Gelukkig heb ik hem toen niet het vel over de oren gehaald, want in feite zit ik nu in dezelfde positie en met mij de hele ggz.

Wat is er aan de hand? Sinds de marktwerking zijn verzekeraars verantwoordelijk voor een zo goed en goedkoop mogelijke zorg. Maar kwaliteit en prijs-kwaliteitverhouding bepalen is in werkelijkheid toch wat minder eenvoudig dan vooraf achter een bureau werd gedacht, zeker in de ggz.

Wanhopig op zoek naar iets wat leek op kwaliteitsmeting liet de verzekeraar zijn oog vallen op de ROM. ROM staat voor routine outcome monitoring, het regelmatig beoordelen van de voortgang in de behandeling door het gebruik van vragenlijsten. ROM is echter totaal ongeschikt om kwaliteit van zorg te meten. Daarvoor zijn onze classificaties te heterogeen en de ROM-data te slordig. Bovendien worden de scores vaak ingevuld door de belanghebbende. Dit alles en meer werd helder uiteengezet in een vernietigend artikel in het tijdschrift voor psychiatrie geschreven door onder meer alle acht kernhoogleraren psychiatrie. Ik heb zelden met zoveel plezier een artikel gelezen.

'Benchmarken op basis van ROM-data kan wetenschappelijke noch medisch-ethische toetsing doorstaan. Wij ontraden invoering van deze dure en onwetenschappelijke bureaucratische maatregel.'

Behalve het woord ‘benchmarken’, wat managements is voor ‘vergelijken’, zit er geen woord Spaans bij. Dus: einde idee ROM te gaan misbruiken als effectmaat. Toch?

Nou nee. Men wilde cijfers hebben, desnoods nietszeggende cijfers. Dus werd er een heel circus opgetuigd, wat vele miljoenen kost. Verzekeraars geven instellingen boetes als ze te weinig ROM-gegevens aanleveren.

Wat heeft de patiënt aan dit alles? Niks, nada, noppes. Ik heb nog nooit een artikel gezien over al die gegevens dat iets bruikbaars bevat voor de klinische praktijk. Het gebruik van ROM waarvoor het bedoeld was, namelijk om het behandelproces te ondersteunen komt in de knel.

Dit is cijferterreur
in optima forma

Helemaal bedenkelijk is dat al die gegevens over patiënten zonder hun toestemming aan de Stichting Benchmark GGZ worden doorgegeven. De afdeling Psychiatrie van het universitair medisch centrum in Maastricht heeft honderd patiënten gevraagd of ze dat goed vinden. ‘Nou nee’, zei maar liefst 70 procent. De afdeling Psychiatrie heeft daaruit de enige juiste conclusie getrokken. Dan doen we het niet. Maar per 1 januari 2017 is dit een wetsovertreding en per 1 januari 2018 krijgen ze geen contract meer.

Andere instellingen verplichten hun hulpverleners om patiënten na het afsluiten van de behandeling nog lastig te vallen met de vraag of het verzoek om de ROM in te vullen misschien in de spambox is terechtgekomen. Alles om maar aan dat verplichte percentage te komen. Sommige instellingen huren studenten in om ROM-gegevens bij elkaar te bellen. Dit heeft nul komma nul te maken met kwaliteit. Dit is cijferterreur in optima forma.

Al die tijd en dat geld worden besteed aan iets waar de patiënt niet om heeft gevraagd, waar hij niet van weet en waar hij niets aan heeft. Dat vond ik toen niet kunnen bij mijn moeder en dat vind ik ook nu niet kunnen voor onze patiënten. Ook de Rekenkamer heeft net een rapport uitgebracht waarin ze aangeven er weinig fiducie in te hebben. In het Nationaal Zorgdebat struikelden de partijleiders over elkaar heen in hun ijver de bureaucratie te verminderen. Nou, begin dan maar met de ROM.

In het sprookje over de nieuwe kleren van de keizer roept een kind: ‘Hee, de keizer loopt in zijn blootje!’ Even houdt iedereen zijn adem in uit angst, maar dan barst het overal los: ‘Hij heeft gelijk! Hij loopt in zijn blootje.’

Vind je ook dat keizer ROM niks om het lijf heeft? Steun dan deze oproep: Stop ROM als benchmark.