Betutteling, onderbehandeling of overkill?

Corinne Ellemeet (GroenLinks) kreeg heel wat over zich heen de afgelopen week toen ze in EenVandaag haar plan had toegelicht om alle 70-plussers op kwetsbaarheid te screenen als er een operatie in het verschiet is. Veel van de kritiek richtte zich op de betutteling die mensen bespeurden.

Zodra je de 70 gepasseerd bent (waar komt die grens eigenlijk vandaan?), moet eerst in kaart gebracht worden of je niet te kwetsbaar bent om een operatie te ondergaan. Blijkbaar kun je daar zelf geen oordeel meer over vormen als je wat ouder bent. Anderen reageerden verbolgen, mooie manier om de kosten in de gezondheidszorg in de hand te houden: ouderen niet meer opereren of anderszins behandelen als ze iets mankeren. Twitterend Nederland viel over elkaar heen met verbolgen uitspraken en spuwde ongegeneerd zijn gal: ‘een ziek plan’ volgens een prominente PVV’er.

Er was nogal wat verwarring over wat het plan nu precies inhield: moet er iemand met je mee als je, eenmaal de 70 gepasseerd, het ziekenhuis indraait om te kijken wat je allemaal mankeert en of het nog wel verantwoord is dat er geld aan een operatie gespendeerd wordt?  Of gaat het eigenlijk om een al eerder door GroenLinks gelanceerd plan om bij mensen die de 65 (!) gepasseerd zijn altijd een geriater mee te laten kijken om de risico’s goed in te schatten, als er een operatie uitgevoerd zou moeten worden?

Die leeftijdsgrens is volstrekt arbitrair en ook tamelijk onzinnig als je bedenkt dat we eindeloos aan het bakkeleien zijn over wanneer de AOW-leeftijd in moet gaan. We lopen het risico dat we een grote groep mensen onnodig laten screenen door een geriater terwijl je eigenlijk al op je tien vingertjes na kunt tellen dat er geen sprake is van kwetsbaarheid en sommige mensen zijn op hun 45ste al kwetsbaar omdat ze een scala aan aandoeningen en risicofactoren voor nog meer ellende hebben. Hoe doelmatig is dit plan eigenlijk?

Wat mij opvalt in dit debat is dat we de rol van de behandelend artsen, of het nu de huisarts of een ziekenhuisspecialist is, niet onder de loep nemen. Die horen een dergelijke eerste screening te doen: hoe gezond is deze meneer of mevrouw, wat speelt er allemaal, is een operatie zinvol of kunnen we beter voor een andere behandeling kiezen? Zeker de huisarts die haar patiënten al lang kent heeft daar een goed overzicht over. Zo moeilijk is dat niet, en als artsen horen we altijd de pro’s en contra’s te overwegen als we nadenken over een behandeling en die ook met mensen te bespreken.

Eigenlijk gewoon goede zorg verlenen dus. Als we twijfels hebben, kunnen we nog altijd een geriater of een specialist ouderengeneeskunde erbij roepen. Dat scheelt een hoop onrust, betutteling en waarschijnlijk ook wel weer kosten.