Blogs & columns
Blog

Ben ik te cynisch?

6 reacties

Coassistenten, soms net 22 of 23 jaar, worden in ons perifere kno-coschap zelden geconfronteerd met begrippen als ‘inoperabel’ of ‘uitbehandeld’ en bijna nooit bij een eerste verwijzing. Laatst overkwam ‘mijn’ coassistent dit wel. Mijn gemopper over deze late verwijzing en de luttele tien minuten voor het gehele consult in ook nog een overvolle poli was vooral een logistieke frustratie, die in schril contrast stond met het medisch-inhoudelijke probleem waar de jonge, aanstaande dokter duidelijk mee worstelde. En zodoende vloeiden bij haar enige tranen, ook omdat wij niet op dezelfde golflengte naar het probleem keken. Bij mij geen tranen; ik was veel te cynisch deze nabespreking ingegaan.

Om de ongemakkelijke sfeer te doorbreken riep ik ‘GOMER’, wat leidde tot een nog stiller moment in onze communicatie. Door de inmiddels snel gedroogde tranen heen werd ik vol onbegrip aangekeken. Echter, deze blik maakte dat ik de krachtige afkorting uit mijn geliefde boek kon uitleggen. Hierdoor brak de spanning enigszins en kon ik duidelijk maken dat dit ook voor mij een inhoudelijke, emotionele confrontatie was. Uiteindelijk leidde dit tot een goed gesprek en de coassistent zou het boek gaan lezen.

Is enig cynisme de opening voor een goed gesprek met een jonge aanstaande collega? Dat vroeg ik me uiteindelijk wel af in de afgelopen vakantieweek. Ik denk van niet. Maar soms ook wel. Maar hoe ging ik zelf destijds als coassistent om met deze confronterende patiënten? Meerdere malen las ik het boek The House of God van Samuel Shem. Ik gaf het mijn vrouw zelfs cadeau (hoe cynisch kun je zijn). Samuel Shem, die eigenlijk Stephen Bergman heet (of Roy Basch in het boek), liep zijn internship in 1973-1974 en beschreef zijn belevenissen samen met zes aanstaande collega’s in dit boek, dat in 1978 uitkwam. Een boek waarvan het nooit de bedoeling was om het te schrijven, maar waarvan inmiddels 3 miljoen exemplaren verkocht zijn. Een eerlijk, grappig en ontwapenend boek met een, voor mij, (h)eerlijke, cynische ondertoon. Cynisch zoals het soms in de geneeskunde kan zijn.

Eind jaren zeventig werd het boek door de gevestigde medische orde echter aan de schandpaal genageld; het vloekte namelijk met de toen afstandelijke sfeer die vooral autoriteit en verschil moest uitstralen. Emoties tonen en delen hoorde er niet bij. De groep van zes schreef in dit boek de ervaringen van zich af en durfde zo middels een gefingeerde oudere en meer door de wol geverfde coassistent, ‘de fat man’, de discussie met hun supervisors aan te gaan. Een discussie die ze op papier en in feite nooit in werkelijkheid voerden. Een soortgelijke discussie die ik, niet op papier, misschien wel verkeerd opende, maar waarbij de tegenreactie van onbegrip leidde tot een gesprek over die patiënten die ons ineens confronteren met een uitzichtloos en moeilijk oplosbaar medisch probleem.

Begin 2019 verscheen de veertigste editie van het boek. Termen als BUFF (de patiënt beter laten zijn dan hij daadwerkelijk is), TURFF (hem overplaatsen), en GOMER’s (don’t die) zijn velen bekend. Veel huidige coassistenten kennen dit boek niet meer. GOMER (Get Out of My Emergency Room) leidt, tegenwoordig blijkbaar, soms tot verwarring.

Maar mág je soms cynisch zijn? Bert Keizer vertelde in Trouw in maart 2019 dat geneeskunde niet alleen maar gaat over wetenschappelijk aantoonbaar handelen, maar ook over doodsangst, medelijden, machtsstreven, cynisme (jawel), bijgeloof, godsdienst, geldhonger, biochemie, troost en natuurlijk hoop. Iets wat ik volledig beaam en wat je maar moeilijk kunt leren in de eerste jaren van je medische opleiding. Cynisme in de geneeskunde heeft denk ik soms nut. Mij heeft het gebracht dat ik die dingen die eigenlijk heel triest zijn, uiteindelijk, toch redelijk kan relativeren en ook accepteren. Cynisme is tenslotte ook een emotie. Emoties tonen en samen delen hoort er gelukkig tegenwoordig bij en soms is cynisch zijn daar, misschien heel soms, een goede opening voor.

  • Robbert Ensink

    Robbert Ensink is kno-arts in Gelre ziekenhuizen (Zutphen). Hij staat voor evidencebased medicine, met gevoel voor de individuele nuance. En is verliefd op Afrika.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @De Kok: Ik zou het gezegd kunnen hebben. Wat een geweldige vorm van humor!

  • Yolande de Kok

    Psychiater, Den Haag

    In mijn opleidingstijd tot psychiater wilde op de neurologieafdeling een man uit het raam springen. Ik werd er bijgehaald en ik riep dat hij uit het raam moest komen, niet iets waar je nou psychiatrisch voor geschoold moest zijn. Het werkte wel, hij ...kwam uit het raam en bleek paranoide en op de vlucht voor vermeende aanvallers.
    Een dag daarna zat zijn buurman in het venster. Een man met een chronische neurologische aandoening, die vast van plan was on te springen en die de aangesnelde verpleegkundige en mij niet meer leek te horen en voor onze ogen sprong.
    ”Uw succespercentage is gezakt van 100 naar 50 procent,” zei de droge neurologiesupervisor.
    Ik heb daar steeds aan moeten denken tijdens de nabesprekingen die in de psychiatrie worden gehouden als er iets ernstigs ( meestal suïcide, maar ook een natuurlijke dood ) was voorgevallen. Het idee dat iedereen, ook de meer introverten, op een vastgesteld moment met mensen die hij niet zelf hebt uitgekozen, zijn emoties kan en wil tonen, is naïef. Daarbij lijkt het in de hele maatschappij steeds meer de norm te worden om emoties met enig theater te tonen. In sommige “harde” werkkringen is harde humor meer de norm, en dat is iets waar sommigen zich beter bij voelen. Een “harde” reactie van een supervisor kan iemand ook helpen om voortaan op een iets minder emotionele manier te reageren. Empathie in het vak is essentieel, maar van meehuilende dokters wordt niemand beter.

  • Evelien

    Aios , Amsterdam

    Ik ben het met huisarts Blom eens, cynisme is alleen gepast in de eigen (gelijkwaardige) kring, bijv bij directe collega’s. Daarbuiten is het een brevet van onvermogen, maar vooral van onmacht, dat laat zien dat je niet in staat tot constructieve cop...ing. Juist bij zo’n jong aanstaande collega’s is “teaching by example” belangrijk, dat je dus voordoet hoe jij zelf met grote emoties omgaat. En ik hoop (ook voor jezelf) dat je arsenaal van “omgaan met emoties” uit meer bestaat dan alleen cynisme. Maar gezien deze openhartige en kwetsbare column, zal dat wel goed zitten.

  • Blom

    , huisarts

    Cynisme, als alle vormen van humor, is een afweermechanisme. Dit kan (tijdelijk?) prima zijn voor de persoon zelf of een groep personen die hetzelfde hebben doorgemaakt.
    Het geeft tegelijkertijd ook aan dat er iets echt heel erg mis is, en kan erg d...emotiverend werken voor buitenstaanders, nieuwelingen en personeel; vooral wanneer geuit door een leidinggevende.

    Het lijkt me beter deze harde vorm van humor te mijden, met name wanneer niet in vertrouwde en onmiddelijk begrijpende eigen kring, zoals in de rol van opleider.
    Als het alleen al niet nodig is om zelf nog een beetje mens te blijven.

    Sterkte in uw dagelijke strijd op een overvolle poli. Respect dat u het volhoud. Ik hoop dat het rustiger mag worden.

  • MB

    Huisarts, Nijmegen

    Ooit liep ik als arts assistent interne bij het visitelopen binnen bij mijn vriendelijke maar licht verwarde, dakloze patiënt die onhandige pogingen deed om in een bed te klimmen dat in zijn allerhoogste stand was gezet. (En dat is nog best hoog!). E...en combinatie van lach vanwege het komische gezicht en schrik van wat had kunnen gebeuren. De woorden “gomers go to ground” schoten direct door mijn hoofd en we hebben het bed snel weer naar beneden gezet. Bleek dat een verpleegkundige gehoopt had pt op deze manier het slapen overdag wat te ontmoedigen. Nou wilde mijn supervisoren erg graag van deze pt af vanwege de sociale en dus niet-somatische indicatie...maarreh ja.. niet zo. Uiteraard nabesproken op de afdeling. Situatie had zo uit dit boek kunnen komen.
    Cynisme overkwam mij vaak en dat doet het nog steeds af en toe. Het is denk ik ook een manier om kritiek te voelen...op het systeem of op het leven in zijn algemeenheid. Dat erkennen maakt het vaak vele malen lichter en behapbaarder, daar heeft het boek voor mij wel aan bijgedragen.

    Shem heeft net twee weken terug een nieuw boek uitgebracht: “man’s 4th best hospital”. Ik moet hem zelf nog lezen...ben benieuwd.

  • Maarten Knapen

    Gynaecoloog-perinatoloog, Rotterdam

    Humor relativeert! Alle archetypen komen langs in dit boek. Destijds in de jaren negentig onder de Nijmeegse co’s een bestseller, het hielp in het verwerken van de harde klinische werkelijkheid. In huidige tijden raad ik het nog wel ‘ns aan aan ‘mijn...’ co’s, maar ze kennen het niet meer..... Net zo min als ‘Fawlty Towers’ en ‘Mount Misery’, jou ook vast nog bekend Robbert!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.