Asterix en het chirurgische snoeimes

Heel Nederland bezet? Nee, een kleine nederzetting op Goeree-Overflakkee blijft moedig weerstand bieden aan de overweldigers en maakt het leven van de grote zorgbestuurders in de omliggende legerplaatsen niet makkelijk…

Een klein slokje Goerese toverdrank en daar gaan we weer. Wat is het toch met voorzitters van grote umc’s met sleutelposities in landelijke netwerken zoals het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), dat zij belangrijke discussies willen sturen met suggestieve berichtgeving? Ernst Kuipers, bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, stond onlangs in Zorgvisie met een artikel over de acute zorg. Het is een actueel thema. ‘Minder SEH’s maakt acute zorg beter’ is de kop van het artikel. En voordat dat u denkt dat deze stelling door de heer Kuipers dubbelblind gerandomiseerd is onderzocht, moet ik u helaas meedelen dat dit zijn persoonlijke overtuiging is. Dat mag natuurlijk. Maar als je dan verder leest, stuit je op een zin waardoor mijn nekharen overeind gaan staan: ‘Laten we nu eens wegblijven van het accent van de politiek en het bekijken vanuit het perspectief van burgers. Als uw dierbaren voor echt een serieus medisch probleem naar de SEH moeten, dan wilt u toch dat ze in een ziekenhuis komen dat een team klaar heeft staan met de juiste deskundigheid en ervaring?’ aldus Kuipers. Wat bedoelt hij met een ‘echt serieus medisch probleem’? Iemand met een gebroken heup en drie gebroken ribben? Dat vind ik best serieus. Laat één ding duidelijk zijn: wij staan volledig klaar voor dergelijke patiënten. Dag en nacht. En belangrijker, wij leveren goede zorg voor deze patiëntengroep. Zorg dichtbij huis. Met deze zin worden de kleinere SEH’s weggezet als kwalitatief onder de maat. Deze opmerking heeft daardoor dezelfde tendentieuze lading als een artikel van Marcel Levi over de ic-zorg in Nederland. Het mist nuance. Of bedoelde Kuipers iets anders?

Begrijp me niet verkeerd, uiteraard hebben level-1-ziekenhuizen een specifieke rol in de spoedzorg, namelijk de opvang van instabiele traumaslachtoffers. En het is ook goed dat daarin verder wordt aangestuurd op centralisatie. Of level-1-centra in de binnenstad van een grote stad moeten staan midden in een verkeersinfarct, is een tweede, maar daar zal vast goed over zijn nagedacht. Maar mij zijn hierbij nog een aantal zaken opgevallen. De eerste is dat de discussie over hoeveel van deze grote centra nodig zijn, uit de weg wordt gegaan. Daar komen de academische en overige level-1-centra namelijk niet uit. Er zijn er namelijk elf in Nederland. De oplossing om toch genoeg aanbod over te houden wordt gezocht in het reduceren van de SEH’s om deze ziekenhuizen heen. Er is voor de level-1-centra namelijk ook een minimaal aantal op te vangen slachtoffers met een hoge ISS-score nodig. Overigens zijn dit bij lange na niet allemaal instabiele patiënten. Hier wringt de schoen.

Ten tweede is er kennelijk geen goed besef wat deze kleinere SEH’s aan het doen zijn, welke volumes aan goed getrieerde trauma er door de ambulances in level-2- en -3-ziekenhuizen worden binnengebracht. Behalve dat de influx aan patiënten voor allerlei logistieke problemen zou gaan zorgen, zijn dit voor een groot deel geriatrische trauma met een klein sociaal netwerk. Die baat hebben om in de regio te worden opgevangen en behandeld. Moeten deze patiënten allemaal door de 45-minutennorm heen naar een grotere SEH zoals Kuipers suggereert? Zodat daar een heupfractuur kan worden vastgesteld? Bovendien, de aanname dat de zorg voor deze patiënten in een level-1-ziekenhuis beter is dan in een kleiner ziekenhuis, is bewezen niet juist. Dat is wel onderzocht. Uit recente audits blijkt dat kleinere ziekenhuizen juist betere zorg leveren voor deze patiënten – nog afgezien van de aanrijtijd.

Bovendien – en dat vind ik nog het meest pijnlijke aan dit interview – er wordt ook gesteld dat de weerstand tegen sluiting van SEH’s voortkomt uit het feit dat ziekenhuizen bang zijn voor productiedaling en dus inkomstenverlies. Zou het misschien kunnen dat de staf van deze ziekenhuizen staat voor de zorg die geleverd wordt en die wil beschermen voor zijn patiëntenpopulatie en achterland? En het dus niet gaat over eigenbelang maar hart voor de zaak? De kwaliteit van de spoedzorg zou veel meer moeten gaan over wat de patiënt belangrijk vindt en niet over de niet onderzochte kwaliteitsverbetering die verdere centralisatie zou moeten gaan brengen. Hopelijk wordt er in de komende periode, waarin de minister gaat nadenken over de toekomst van de spoedzorg in Nederland naar alle betrokkenen even goed geluisterd. Er bestaat namelijk een reëel gevaar dat de input vanuit het veld gekleurd gaat worden door beleidsbepalers die helaas niet allemaal afkomstig zijn uit de periferie. De periferie waar het overgrote deel van de spoedzorg in Nederland plaatsvindt. Misschien wel meer dan 90 procent.

Zoals Obelix zou zeggen: ‘Rare jongens, die zorgbestuurders’.