Antidepressiva zijn geen antidepressiva
4 reacties‘De huisarts begon over antidepressiva. Ik ben me rot geschrokken en ik snap er ook niks van. Ik ben toch niet depressief?’
Omdat ik laagdrempelig beschikbaar ben voor vragen aangaande de dwangstoornis krijg ik regelmatig dergelijke mailtjes. ‘Dat de huisarts daarover begint’, leg ik dan elke keer weer uit, ‘betekent niet dat hij denkt dat je depressief bent. Maar de naam antidepressiva is verwarrend. Deze middelen worden ook gebruikt bij dwangklachten.’
Antidepressiva worden behalve bij de dwangstoornis natuurlijk bij nog veel meer andere klachten gebruikt, zoals angststoornissen, waaronder paniekaanvallen, slaapproblemen, probleemgedrag bij dementie en autismespectrumstoornissen, stoppen met roken en bij pijnklachten. De kritiek dat een miljoen gebruikers van een antidepressivum toch veel te veel is houdt ook geen rekening met dit feit. Daarnaast is die miljoen de jaarprevalentie van het ophalen van minstens één recept. Zie ook ‘Eén miljoen miljoen mensen slikt antidepressiva en andere apekool.’
Maar goed. De naam is dus misleidend. Ik zeg dat er altijd bij als ik deze middelen voorschrijf voor een andere indicatie. Hetzelfde geldt voor antipsychotica. Ook daarvan schrikken mensen enorm als ze het krijgen voor een andere indicatie, zoals slaapproblemen, onrust, angst, een ticstoornis of dwangklachten. Ook hier zeg ik het er altijd bij.
Hoe valt dit nu op te lossen? Spreken van serotonineheropnameremmers klopt niet, want niet alle antidepressiva hebben dat effect en het is ook niet het enige effect. Ik heb een idee. Als je tegenwoordig medicijnen ophaalt bij de apotheek krijg je minstens één vel met informatie mee. Misschien kan daarop, of op een sticker op het doosje/potje, staan: Dit middel wordt ook voorgeschreven bij andere klachten dan een depressie. Of: ….dan bij een psychose, als het antipsychotica betreft.
Dit lijkt me nou eenvoudig en uitvoerbaar. Toch ben ik bang dat het nooit ingevoerd zal worden, net zomin als je de misvatting dat een miljoen mensen antidepressiva voor een depressie slikt ontzenuwd krijgt.
Maar ik probeer tegenwoordig niet te kijken naar wat ontbreekt, maar naar wat er wél is. Dus al is er maar één patiënt die dankzij dit blog te weten komt dat de medicatie ook voor een andere reden voorgeschreven kan zijn, dan heb ik het niet voor niks geschreven.
-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
menno oosterhoff
psychiater, Thesinge
Beste Daphne
Dat wist ik niet. Dat deze voorlichting al vaak mee gegeven wordt. Nog een sticker op het potje is misschien wel wat veel gevraagd. En misschien moet de voorschrijver het er toch maar bij zeggen.
Daphne Ensink
Apotheker/redacteur patiënteninformatie, Houten
De naamgeving van geneesmiddelen is voor patiënten inderdaad vaak verwarrend. In uw column schrijft u: “Ik heb een idee. Als je tegenwoordig medicijnen ophaalt bij de apotheek krijg je minstens één vel met informatie mee. Misschien kan daarop staan: ...Dit middel wordt ook voorgeschreven bij andere klachten dan een depressie. Of: ….dan bij een psychose, als het antipsychotica betreft.”
Gelukkig bestaat dit al!
Bij Health Base schrijven apothekers al jarenlang speciaal voor de patiënt onafhankelijke informatie over medicijnen: Geneesmiddel Informatie voor de Patiënt (GIP). De GIP is zo’n ‘vel met informatie’ dat de patiënt meekrijgt in de apotheek. In de GIP kan de patiënt lezen welk medicijn hij krijgt. En waarvoor het medicijn is. We schrijven niet “Dit is een antidepressivum.” Maar wel: “Dit medicijn wordt gebruikt bij verschillende klachten of ziektes.” En dan een opsomming van de verschillende toepassingen. Waaronder uiteraard depressie, maar ook de andere – geregistreerde en niet-geregistreerde – indicaties waarvoor het middel wordt voorgeschreven. Idem voor antipsychotica, en alle andere geneesmiddelen. Dagelijks gebruiken 1200 openbare apotheken en tientallen ziekenhuizen de GIP. Hopelijk kunnen we in elk geval bij de patiënten die de GIP meekrijgen, de onrust en verwarring over de naamgeving van medicijnen vermijden.
Menno Oosterhoff
psychiater, Thesinge
Beste Anton
Leuk voorstel, hoewel ik bij de dwangstoornis antipanica niet perse de werking vindt weergeven want de onrust bij de dwangstoornis is lang niet altijd angstig van aard. Het kan ook bestaan uit gevoelens van onvolledigheid of het gevoel, ...dat je een bepaald iets moet doen omdat het anders niet goed voelt. Not Just Right Experience. Die onrust is veel onbestemder van aard.
Verder nog een opmerking over de benzodiazepines. Je schrijft dat je daar zo snel mogelijk van af moet zien te komen maar ik heb begrepen dat er geen gewenning optreedt tav het anxiolytische effect van benzo's . Wel tav het hypnagoge effect. Dus als niks anders helpt dan vind ik langdurig gebruik van benzo's bij bijvoorbeeld een gegeneraliseerde angststoornis toch wel legitiem.
Anton J.M. Loonen
Hoogleraar farmacotherapie bij psychiatrische patienten, Roosendaal
Wat betreft de toepassing van sommige antidepressiva bij angststoornissen zoals paniekstoornis, obsessief-compulsieve stoornis en stressor-gerelateerde stoornissen gebruik ik graag de term 'antipanica.' Dit geeft ook goed weer dat de effecten anders ...zijn dan die van benzodiazepinen. Antipanica geven vaak eerst toename van angstverschijnselen (soms ook bij depressie) en pas na 2-4 weken echte verbetering; benzodiazepinen geven direct afname van verschijnselen (en slaperigheid) maar die werking neemt na 2-4 weken af. Bij antipanica moet je doorzetten en benzodiazepinen moet je snel kwijt proberen te raken.