Blogs & columns
Blog

Alsof ik haar het graf in praat

5 reacties

Tot nu toe slagen psychiaters er niet in te voldoen aan de vraag om euthanasie vanwege een psychische aandoening. Meestal wordt verwezen naar het Expertisecentrum Euthanasie (EE), waardoor de wachtlijst daar inmiddels onmenselijk lang is. Er zijn meerdere oorzaken van de moeite die psychiaters kennelijk hebben om zelf een euthanasieverzoek in behandeling te nemen. Ik wil er één uitlichten. Een die ik uit eigen ervaring ken. Schuldgevoel.

Een tijd geleden werd ik benaderd door een jonge vrouw die een dwangstoornis heeft en ook dermate ernstige andere problematiek dat ze een euthanasieverzoek heeft gedaan bij EE. Ze moet meer dan anderhalf jaar wachten voordat haar verzoek in behandeling genomen kan worden. Zelf zou ze het liefst zo snel mogelijk een eind aan haar leven maken, maar ze wil haar familie geen gruwelijke suïcide aandoen. Ik heb regelmatig contact met haar, niet als behandelaar, maar als mededwangpatiënt en ter ondersteuning. In die gesprekken komt haar doodswens ook regelmatig aan de orde. Aanvankelijk vond ik het heel moeilijk daar niet meteen op te reageren op de manier die ik zo gewend ben, namelijk proberen de moed erin te houden. Weliswaar niet door de duisternis te ontkennen, maar toch zoeken naar lichtpuntjes.

Maar soms hebben mensen helemaal geen behoefte om het te hebben over lichtpuntjes, omdat ze die niet zien of omdat die er niet zijn. Soms is het eerlijker het gesprek aan te gaan over die inktzwarte duisternis. Ik vond dat aanvankelijk moeilijk. Ik had haast het gevoel dat ik iets illegaals deed door hierin naar haar te luisteren en begrip te tonen. Inmiddels gaat dat beter, maar nog steeds voel ik me er snel schuldig over. Alsof ik haar niet steun, maar het graf inpraat. Ik zeg het onomwonden, want ik denk dat dit gevoel veel psychiaters ervan weerhoudt goed naar een doodswens te luisteren en hem te bespreken. We hebben natuurlijk vaak te maken met mensen waarbij de wanhoop een symptoom is van de aandoening. Dan is goed dat we daarin niet meegaan en blijven proberen de moed erin te houden. Maar we zijn heel slecht in durven inzien en erkennen dat er een moment komt waarop je moet toegeven dat de wanhoop misschien wel reëel is. Het voelt alsof je mensen dan opgeeft, maar in feite laat je ze alleen door toe te geven aan het taboe om dit te bespreken.  

Dat schuldgevoel heb ik niet als ik iemand spreek voor een second opinion in een euthanasieprocedure. Dan is duidelijker dat de patiënt er meestal helemaal niet op zit te wachten dat ik nog een behandelmogelijkheid uit de hoed tover. (Voor de goede orde: als ik echt nog een redelijke behandelmogelijkheid zie, dan zal ik die zeker noemen.)

Maar dat verschil in schuldgevoel heeft niet te maken met de wens van de patiënt. Want ook buiten een euthanasieprocedure is er vaak de wens te spreken over reële wanhoop. Nee, het komt door de setting. Het zit er kennelijk diep ingebakken dat ik het buiten een second opinion moeilijk vind om niet tegen een doodswens in te gaan. Tot eind vorige eeuw werd een doodswens van iemand met een psychische aandoening per definitie gezien als een (behandelbaar) symptoom. Dat is aan het veranderen, maar langzaam. Me bewust worden van het taboe en daardoor zelf veranderen draagt hopelijk bij aan die verandering. Want dat is echt broodnodig. Dat laat mijn volgende blog zien.  

In verband met onvoorziene omstandigheden zal dit tweede blog voorlopig nog niet verschijnen.

Denk je aan zelfdoding? Bel gratis 0800-0113 of chat op 113.nl.

Meer van Menno Oosterhoff

euthanasie
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • scenarts, werkzaam bij EE , huisarts n.p, Munstergeleen

    In de oncologie accepteren we wel dat we een patient soms niet meer beter kunnen maken en dat de dood nabij is. Voor Best Supportive Care wordt de zieke overgedragen aan de huisarts, de SOG. En als het lijden te groot is, bijv de dyspnoe laten we p...atient toch ook niet stikken.
    Waarom is het in de psychiatrie zo moeilijk toe te geven dat je de zieke soms geen beter leven meer kan geven ? Het kan toch ook een terminale ziekte zijn.
    Mijn ervaring bij het Expertisecentrum Euthanasie is dat ten gevolge van praten over een eventuele euthanasie het vaak beter gaat het leven vol te houden omdat je weet dat als het echt niet meer gaat je vragen mag om een menselijk einde in de schoot van je familie.
    Ik ben dus heel blij met de blog van Menno Oosterhoff

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE

    @coll. Fortuijn. Ik ben het er helemaal mee eens, dat het verdragen van uitzichtloosheid en pijn een hele kunst is. Ik heb weleens tegen een patiënt gezegd; Ik kan hierin weinig voor je doen, maar dat kan ik heel lang volhouden. Maar we hebben het ov...er mensen, die iets anders vragen nl. verlost te worden uit hun lijden. Er komt een moment waarop daar niet op ingaan nog steeds legitiem is, maar niet meer aansluit bij de weloverwogen consistente vraag van de patiënt.

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE

    @coll. van Dalen
    Ik heb zeker niet gezegd noch willen zeggen, dat moeite hebben met euthanasie bij psychische aandoeningen altijd komt door schuldgevoel. Er zijn zeker andere , legitieme redenen. Religieuze bezwaren, slechte ervaringen ermee, de ove...rtuiging, dat je de patiënt niet helpt door mee te gaan in zijn gevoel van wanhoop en machteloosheid. Daar ging dit blog alleen niet over.
    Dat het kennelijk wordt beleefd als een taboe om tegen euthanasie te zijn verbaast me oprecht. In mijn perceptie is daarvoor binnen de beroepsgroep nog altijd veel ruimte. Ik heb in elk geval niet het gevoel, dat ik de mening van het merendeel van de psychiaters vertolkt. Maar misschien doel je meer op de totale bevolking, maar ook daar is volgens mij nog een grote groep mensen geen voorstander.

  • L. van Dalen

    Psychiater , Amsterdam

    Dag Menno,
    Kan het misschien ook zo zijn dat ik als psychiater de wanhoop of ervaren levens zinloosheid van iemand niet hoéf weg te nemen? Dat ik naar iemand kan luisteren zonder dat ik daar op hoef te reageren? Maar er gewoon steeds weer ben? E...n al helemaal niet de euthanasie uitweg hoef te bieden? Waarom? Ik vind jouw duiden van redenen waarom psychiaters niet meegaan in euthanasie wensen van hun patiënten niet plezierig. Nu zou het schuldgevoel zijn. Het is wel haast een taboe geworden om als psychiater te zeggen dat je tegen euthanasie bent ( geworden).
    En nee, niet om religieuze redenen, niet uit principe maar juist door de ervaringen die ik heb opgedaan in het meegaan in euthanasie wensen van mensen met dementie of een psychiatrische ziekte.
    Dáár voel ik me schuldig over.



    • M.J. Fortuijn

      Psychiater, Haarlem

      Beste collega van Dalen,

      Bedankt voor de openhartigheid. Eerder ben ikzelf wel eens buitenspel gezet in deze discussie, omdat ik wel principiele bezwaren tegen euthanasie heb. Het doet me daarom goed dat je er aandacht op vestigt dat je ook vanuit... puur en alleen patientenbelang tegen euthanasie kunt zijn (overigens zie ik daar natuurlijk geen tegenstelling).
      Het verdragen van de uitzichtloosheid en pijn die sommige mensen ervaren en toch blijven, is een hele kunst.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.