Als muren konden praten

De muren van haar kamer waren volgeplakt met oude en vergeelde krantenpagina’s en uit tijdschriften gescheurde foto’s. Het deed me denken aan een tentoonstelling van de kunstenaar Rogier Roeters, waarbij de wanden van een kleine museumkamer geheel waren bedekt met zijn tekeningen, in A4-formaat.

Hij had die tekeningen zelf gemaakt (voor een indruk van zijn werk zie zijn Instagramaccount) en zij had gekozen uit werk van anderen, maar evengoed betrof het afbeeldingen die voor haar betekenisvol waren. Ik zag foto’s van leeuwen, wolven, honden, alsook kruisbeelden en boeddha’s. Het was, en dat was de overeenkomst met het werk van Roeters, zo’n overdaad aan afbeeldingen dat je geen overzicht had en dat je afhankelijk van waar je je oog op liet vallen een heel ander plaatje zag. ‘Het zijn allemaal verhalen’, zei ze, maar die verhalen vertelde ze niet.

Het vermogen van mensen om zich bewust te zijn van wat hen bezighoudt en dat ook nog te verwoorden, wordt vaak overschat. En soms moet je als dokter niet zozeer luisteren als wel kijken.

Het gesprek met haar verliep met onderbrekingen. Haar denken stopte bij momenten, de antwoorden die ze gaf waren kort en sloegen soms helemaal niet op de vraag. Zo zei ze ineens dat ze de maagd Maria was, maar een toelichting daarbij gaf ze niet. Ooit, toen die waangedachte was ontstaan, zal ze ongetwijfeld hebben kunnen uitleggen waar die overtuiging vandaan kwam (een stem die het haar zei, een ingeving, een verklaring van wat er om haar heen gebeurde?) maar het waren afgesleten woorden geworden waarbij geen beleving meer voelbaar was.

Een van de krantenpagina’s waar mijn oog op viel, had een vetgedrukte tekst.

‘Soms zou je wel urenlang naast iemand willen zitten’, las ik hardop.

‘Dat is een separeercel’, zei ze en nu zag ik de donkere foto onder de tekst ook. Het was een foto uit de tijd dat separeercellen nog geen ramen hadden en dat separaties eerder dagen dan uren duurden. Gezien de duur van haar ziektegeschiedenis moet zij die tijd nog hebben meegemaakt.