Als je haar maar goed zit

Toen de crisisdienst kwam, zat hij bij de tandarts. Gelukkig dat het niet de kapper was of de pedicure. Evengoed niet de beste ontvangst voor de collega’s van de crisisdienst, die toch al overtuigd hadden moeten worden dat de patiënt die zij kwamen zien echt binnen 24 uur zou moeten worden opgenomen.

Wat is dit voor raars? Een psychiater stelt dat haar of zijn patiënt moet worden opgenomen en een andere psychiater moet komen beoordelen of de opname-indicatie terecht is? In welk ander specialisme is het denkbaar dat je een patiënt wilt behandelen en dat een collega moet komen oordelen of dat terecht is? Let wel, ik heb het niet over ingewikkelde behandelingen, waarbij een grondig intercollegiaal overleg over voor- en nadelen wenselijk kan zijn, maar over een acuut noodzakelijk ingrijpen.

In dit geval gaat het over een psychotische man die na een paar weken voorarrest ineens vrijkomt. Binnen de muren van de gevangenis, ingesteld op medicatie, ontgift van drugs en drank en met 24-uursbegeleiding kan hij redelijk functioneren. De psychose is niet weg, maar het zware en beladen woord ‘crisis’ is niet meer passend om zijn toestand te beschrijven. Hij valt niemand aan, zelfs de tandarts niet die zijn kies boort, hij eet en drinkt, zijn cel vervuilt niet en hij schreeuwt ’s nachts geen mensen meer wakker. De crisis zit echter in de situatie. Buiten de muren, dakloos, op zoek naar een dealer maar niet naar een dokter, zal de psychose weer oplaaien, met alle risico’s op herhaling van het geweld waarmee hij bij ons is gekomen.

Een opname in een psychiatrische kliniek is het enige dat hem op het pad kan houden. Als hij daarmee had ingestemd, zou dat nog lastig voor elkaar te krijgen zijn, want opnamebedden zijn er nauwelijks. Hij stemde natuurlijk niet in. Wij hebben patiënten van wie juist één van de symptomen is dat ze niet behandeld willen worden, omdat ze menen dat ze niets mankeren. De enige manier om hem op toch op te nemen was met een crisismachtiging, waarvan de wetgever heeft bedacht dat die door een ‘onafhankelijk psychiater’ moet worden aangevraagd. Hoe onafhankelijk die psychiater is als aanvragen van een crisismachtiging ook de noodzaak betekent om ergens een schaars opnamebed te regelen, heeft geen jurist zich afgevraagd. Dat zal ook geen jurist zich afvragen, omdat de bedoeling van de wet niet is om goede zorg voor de patiënt te regelen, maar juist om hem voor gedwongen opname te behoeden.

Prachtig is de ambulantisering van de psychiatrie zolang de patiënt ergens woont waar hij door behandelaars van een wijkteam kan worden bezocht. Wie van stad naar stad zwerft, krijgt alleen zorg als hij even ergens onder dak is. Die zorg had hij van top tot teen gehad. Een wond aan zijn voet was behandeld en voor een pijnlijke kies was hij naar de tandarts gestuurd, waar hij nog zat toen de crisisdienst kwam.

De weg van de poort naar de afdeling over het gevangenisterrein is nog een hele weg en de crisisdienst was nog maar net op de afdeling toen hij daar met een bewaarder terugkeerde.

Geen acuut gevaar en geen criteria voor een crisismachtiging was hun conclusie, nadat ze hem hadden gesproken.

Zonder verdere psychiatrische behandeling maar met een gesaneerd gebit keerde hij terug naar de straat.