Als adem lucht wordt

Dit boek van Paul Kalanithi heeft enorme indruk op mij gemaakt. Het is bewonderenswaardig hoe je een ziekte kunt ‘dragen’ en desondanks het leven leeft. Hoewel jouw ziekte niet dezelfde is als die van Paul Kalanithi moest ik wel meteen aan zijn boek denken toen ik je zag staan. Ik zat nog niet zo lang in deze praktijk en je stond bij de assistente. Met een zuurstoftank wel te verstaan. Je schouders hingen wat af (misschien ging het ademen hierdoor ook wel eenvoudiger?), maar verder keek je met gepaste trots en bravoure de wereld in. Het is dat die tank je ziekte verraadde, anders had ik het niet geweten.

Ik vroeg de assistente wie je was en of je een vaste huisarts had. Niet dat we als huisarts veel voor jou kunnen betekenen, maar een vast aanspreekpunt leek me wel fijn. Die bleek je niet te hebben. Ik besloot je te bellen met de vraag of die behoefte er inderdaad was. Dat was zo. Zo ontstond ons laagdrempelige contact. We noemden elkaar bij de voornaam. Eens in de zoveel tijd belde ik even om te vragen hoe het ging. Een visite zat er helaas niet in vanwege de afstand tot elkaar. Je had een huisarts om de hoek voor noodgevallen, maar wij waren je vaste huisartsenpraktijk. Behoudens me te verdiepen in je ziekte en behandelmogelijkheden kon ik weinig voor je doen. Je was overgeleverd aan de handen van de specialisten en het lot.

Tijdens onze vluchtige, maar intensieve telefonische contacten vroeg ik je steevast hoe het ging. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Dat laatste was in eerste instantie een onwennige vraag. Met jouw ‘KWW’-mentaliteit (Kiek’n Wat ‘t Wordt) was je veel te nuchter om wakker te liggen van je aandoening en vooruitzichten. Natuurlijk liep je wel tegen beperkingen aan. Administratieve werkzaamheden vanuit thuis gingen nog wel enigszins, maar actief naar het werk toe komen was niet meer mogelijk. Sterker nog, iedere letterlijke stap werd beetje bij beetje figuurlijk een stap te ver. Het was wachten op een dubbele longtransplantatie. Maar wanneer? Zou het moment komen? Dat kon niemand jou of je echtgenote vertellen. Die onzekerheid en het sombere vooruitzicht als dat moment niet zou komen, kunnen je niet in de koude kleren hebben gezeten. Op het laatst had je in rust acht liter zuurstof nodig. Maar ook toen was het onmogelijk om lange volzinnen te maken. Hoe het ging? ’KWW’, was dan weer je antwoord.

Tot dat ene moment. Ik was de post aan het verwerken en zag een opnamebericht van jou. Ik hoopte op het beste scenario, maar was bang voor het slechtste. Ging het zo slecht dat een opname onontbeerlijk was? Ik besloot je een dag later te bellen. Je echtgenote nam op. Met ingehouden adem luisterde ik naar haar intonatie. Deze klonk niet verdrietig. Sterker nog. Het duurde niet lang of ze riep ‘Jan is geopereerd!’*. Je lag op de ic na een dubbele longtransplantatie en ik kon jou zelf uiteraard niet aan de telefoon krijgen. Dat hoefde ook helemaal niet. Ik was blij voor jullie. En hoewel ik zelf helemaal niks had gedaan, ervaarde ik ook een gelukzalig gevoel. Het was jullie zo gegund.

Er volgde een intensief, maar wonderbaarlijk herstel. Je ‘KWW’-mentaliteit, de goede medische zorg en wellicht ook een portie geluk zorgden ervoor dat je na drie weken alweer naar huis mocht. Tijdens je herstelperiode belden we wekelijks. De derde week sprak ik je dan ook op een bijzonder moment. ‘KWW’ maakte plaats voor emotie. Met een geëmotioneerde stem zei je me dat ik je op het meest mooie en waardevolle moment belde: je kwam net thuis binnen. Er zat een snik in je stem, maar dit keer geen hapering door luchttekort. In de vierde week belde ik je en nam je vrolijk op met de volzin: ‘Ik ben net terug van een wandeling van 1 kilometer.’ Ongelooflijk. De geneeskunde is een wetenschappelijk onderbouwd vak. Maar soms, heel soms, is het net magie. Ik sta weer even stil bij alles wat we weten en kunnen. Ook al is dat (helaas) nog lang niet alles. Het vak, de patiënten, de mogelijkheden. Het kan me nog steeds de adem ontnemen.

* De naam 'Jan' is fictief.