Blogs & columns
Blog

Alarmsignalen en thermometers

1 reactie

De thermometer wijst 38 graden aan, de zon brandt op de voorruit en achter me hoor ik het zachte geronk van de koelbox. Al vanaf Lyon pruttelt de motor als ik naar de eerste en tweede versnelling schakel. De auto lijkt af en toe naar adem te happen in deze verzengende hitte.

Ook in Nederland sputterde de motor soms wat bij hogere buitentemperaturen, maar ik zag geen noodzaak tot ingrijpen. Het kwik stijgt en na een tweede tussenstop komt de auto haast de snelweg niet meer op. Plots klinkt er onrustwekkend gepiep, er licht een knipperend oranje lampje op in het dashboard: ‘Laat de motor controleren!’ Het geluid is weliswaar licht angstaanjagend, maar ik laat me geruststellen door het oranje lampje. Oranje is immers nog geen rood, toch? Hoewel de kilometers daarna best spannend zijn, bereik ik de camping om na een korte stop door te rijden naar de lokale supermarkt, maar dat blijkt een gevalletje hoogmoed komt voor de val; in de eerste versnelling de rotonde tegen de helling opdraaien is te veel gevraagd.Eenmaal terug op de camping vraag ik me af: op welk moment ging het mis, wat had ik anders moeten doen? Ik had toch meerdere duidelijke signalen ontvangen maar toch reed ik door. Was ik te eigenwijs of te naïef misschien?

Prakkiserend over het juiste moment van stoppen of ingrijpen, moet ik opeens denken aan de gesprekken met patiënten waarbij we een ‘emotiethermometer’ en signaleringsplannen met kleurcoderingen gebruiken aan de hand waarvan ze signalen van oplopende spanning of naderende psychische problemen kunnen weergeven.Van niets aan de hand, koel en ontspannen groen, naar heetgebakerd, explosief rood.Het leren observeren van (alarm)signalen en daarop handelen, vormt de basis voor het verkrijgen van meer controle over eigen gevoel en gedrag. Maar hoeveel controle heb je als mens daadwerkelijk over het afremmen, bijsturen en tijdig stoppen van gedrag?

Herkenning van signalen geeft ons de mogelijkheid om gedrag te sturen, aan de hand daarvan kun je keuzes maken om oplopende spanning te laten afnemen of verdere escalatie te voorkomen. Maar al zijn de signalen nog zo duidelijk, velen van ons zijn toch vaak geneigd de ernst van risico’s te bagatelliseren door geruststellende gedachtes als: het komt vast goed, mij overkomt niets, zo erg kan het toch niet zijn. Daarin nemen we een egocentrisch perspectief in en laten we ons leiden door argumenten die volledig passen in ons straatje waarmee we ons eigen, mogelijk roekeloze, handelen vergoelijken. Zo lijkt oranje opeens weer groen terwijl rood dichtbij is.

Hoe kunnen we dan toch zorgen voor een betere sturing van ons eigen gedrag en het maken van de juiste keuzes? Natuurlijk is het belangrijkom zelftijdig de knipperende lampjes en waarschuwingstekens op te merken, maar het is de kritische blik van een ander die cruciaal kan zijn in het maken van een realistische inschatting van het risico. Die ander kan ervoor zorgen dat je bijstuurt of tijdig stopt en de ander is het ook die je helpt wanneer het toch misgaat. Het belang van het betrekken van naasten in de behandeling van patiënten en het inventariseren van iemands netwerk is dan ook groot. En hoewel dit in toenemende mate een prominente rol krijgt binnen de psychiatrie, zou hier nog veel meer aandacht voor moeten zijn. Grote kans namelijk dat therapie enkel gericht op signaalherkenning in de praktijk toch onvoldoende blijkt.

Uiteindelijk waren het ook tijdens mijn vakantie de anderen die een glansrol vervulden in het verhaal: de garagehouder die een lift verzorgde naar de camping, de vriendelijke mensen die me meenamen op dagtripjes en de receptioniste die wel honderd keer doorverbond met de slecht bereikbare pechhulpcentrale in Nederland. En ik, ik heb toch mijn lesje wel geleerd. Bij het eerstvolgende knipperende lampje, zoek ik hulp van buitenaf en rijd ik direct door naar de garage.

Meer van Lilian Kuipers

  • Lilian Kuipers

    Lilian Kuipers is manager behandelzaken bij Inforsa, waar ze ook als psychiater werkt binnen de forensisch-psychiatrische kliniek, onder andere op de tbs-afdelingen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.