Af en toe gewoon nee zeggen

Het is weldadig om als dokter af en toe nee te zeggen. Daarmee doe je dan wel wat anders dan de patiënt in het algemeen van je verwacht. Maar ook de eigen drang naar perfectie en altijd voor de patiënten klaar willen staan maakt dat we als artsen liever met patiënten mee bewegen. Bovendien willen we geen tijdrovend gedoe. En nee zeggen lijkt ook een beetje uit de mode. Ja zeggende doeners zijn winners.

Als huisarts in een gevangenis werken betekent een doorlopende nascholing ‘nee zeggen’. Een voorbeeld. Een tijdje geleden kwam een mijnheer me vertellen dat hij leed aan de ziekte van Kahler. Hij vertelde dat dit ooit in Frankrijk was vastgesteld. Er was geen verdere documentatie over en omwille van zijn kinderen wilde hij geen nader onderzoek en behandeling. Dit alles maakte dat hij veel last van stress had en hij eindigde met het verzoek hem een ruime hoeveelheid oxazepam voor te schrijven.

Ik toonde begrip voor de stress die hij ondervond. Verder vertelde ik hem dat ik wel enige onderbouwing voor zijn verzoek nodig had. En dat ik me zorgen maakte over het verloop van zijn ziekte. Was het niet mogelijk om toch wat bloedonderzoek te doen?

Mijnheer reageerde geprikkeld. ‘Ik heb u toch al gezegd dat ik in het belang van mijn kinderen geen verder onderzoek wil? U snapt er niets van. Wilt u me de oxazepam niet geven dus?’

Dat laatste bevestigde ik. Het lukte me om vriendelijk te blijven en niet mee te gaan in de emotionele escalatie die aan het ontstaan was (inderdaad, mindfulness helpt daarbij…). 

Hij keek me even aan en beet me vervolgens toe: ‘Dan denk ik dat ik maar een eind aan mijn leven ga maken. En als ik hang dan bent u daar verantwoordelijk voor.’ 

Ik schrok van deze laatste onverwachte en bizarre wending. Voor ik hierop in kon gaan stond hij op, mompelde iets over zijn advocaat en beende de kamer uit. In ons team hierover napratend kwamen we tot de conclusie dat het hier om manipulatief gedrag ging en het onwaarschijnlijk was dat er sprake was van een serieuze suïcidedreiging.

Ik kreeg uitvergroot alles langs dat kan horen bij nee zeggen tegen patiënten. Uitgemaakt worden voor een waardeloze dokter, verantwoordelijk gesteld worden voor de gevolgen en andere dreigementen. Maar ook, nadat de adrenalinedampen waren opgetrokken, tevredenheid dat ik voet bij stuk had gehouden en trouw was gebleven aan wat ik bij goede gezondheidszorg vind horen.

Ik heb me voorgenomen mijn in de gevangenis aangescherpte nee-zeg-skills ook in de reguliere praktijk wat vaker in te zetten, als dat past. En ik ben benieuwd of voor collega’s de waarde van nee zeggen herkenbaar is.

De informatie over de betrokken patiënt is aangepast om herleidbaarheid te voorkomen.