Adviseren? Niet doen!

Het klinkt zo aardig: ‘adviseren’. Je roept maar wat en een ander kan ermee doen wat hij wil.

Niets is minder waar. Zeker niet in de gezondheidszorg. Een ‘niet-bindend advies’ dat terloops in de spreekkamer door de arts gegeven wordt, is voor de persoon aan de ander kant van de tafel vaak niet anders dan een opdracht, een voorschrift. Dat blijkt bijvoorbeeld in een tuchtzaak als iemand te veel last krijgt van bijwerkingen van een operatie: ‘Ik móést me van de dokter laten opereren.’ Terwijl de dokter vanuit zijn naïviteit meent dat hij dat alleen maar adviseerde: ‘Als ik u was zou ik me laten opereren.’

Een probleem is er natuurlijk alleen als het advies verkeerd uitpakt. Hetzij doordat het advies opgevolgd werd, of doordat het advies niet opgevolgd werd. 

Een voorbeeld van binnen mijn metier: Ik adviseer mijn werknemer, die verzuimt vanwege animositeit met een collega, om in gesprek te treden met die collega. Als hij dat doet, loopt dat gesprek gierend uit de hand, inclusief ziekenhuisbezoek. Als hij dat NIET doet, ontslaat de werkgever hem omdat hij zijn werk niet doet. 

In beide situaties is de relatie tussen mij en die werknemer verstoord. En wel dusdanig dat we elkaar waarschijnlijk nooit meer tegen kunnen komen.

Maar wat ís een advies nou eigenlijk? Een advies is een voorstel hoe een ander zijn verantwoordelijkheid kan invullen. ‘Als je de hond uitlaat, neem een paraplu mee’, voeg ik mijn vrouw toe als ze aanstalten maakt Hektor de buurt te laten zien. Het is háár verantwoordelijkheid om al dan niet een paraplu mee te nemen en ik raad haar hoe ze die verantwoordelijk kan invullen.

Bij een goed advies verdiep ik me in de geadviseerde. Daarmee is het een heel pertinente wijze om je met iemand te bemoeien. Een van de nadelen is dat de geadviseerde niet leert om zelf te besluiten. 

En er is zo’n goed alternatief voor een advies: het doornemen van scenario’s. Je weet wel, als-danoefeningen. Een discussie met de eerdergenoemde werknemer zou dan als volgt kunnen lopen.

Werknemer: ‘Die collega haalt me het bloed onder mijn nagels vandaan. Ik kan hem wel wurgen.’

Ik: ‘Als het niet lukt om die ruzie te beslechten, hoe moet het dan verder?’

Werknemer: ‘Dan neem ik ontslag.’

Ik: ‘En in de tussentijd? Hoelang, denkt u, wil uw werkgever uw loon doorbetalen?’

Werknemer: ‘Dat is een goed punt. Ik zal het er eens met mijn werkgever over hebben.’

Twee artseneigenschappen zijn voor zo’n aanpak onontbeerlijk: je moet je ONVOORWAARDELIJK achter de keuze van je cliënt kunnen stellen. 

Jíj moet geen mening hebben over de beste oplossing: de beste oplossing is de oplossing die jouw cliënt kiest. Opmerkingen als ‘Waarom heeft u die andere oplossing niet gekozen?’ zijn uit den boze als de cliënt eenmaal besloten heeft. Sterker, je kunt hem zijn keuze laten motiveren en al zijn motieven van harte steunen, ook al vind je het flauwekul.

De tweede onontbeerlijke eigenschap: geduld, rust, stiltes laten vallen.

Je hebt voor je gevoel alle ins en outs de revue laten passeren. Meer kun je niet doen voor je cliënt. Waarom besluit hij nu niet? Hij heeft nu toch alles om tot een besluit te komen. Het zal toch niet zo zijn, dat we dit spreekuur zonder besluit afronden en dan over een paar maanden dezelfde riedel weer moeten doornemen?! En dat terwijl je een volle wachtkamer hebt en al een beetje achterloopt.

Als je deze eigenschappen niet bezit, ga dan maar door met adviseren.

En jij, heb jij met een advies al eens de kous op de kop gekregen? Ben je goed in het respecteren van iemands keuze? Wat vind je van besluiteloze patiënten?

Kortom: is dat schetsen van scenario’s iets voor jou?