Acupunctuur na drieduizend jaar toe aan vernieuwing

De oude eerbiedwaardige Chinese Master LinLangLong betast de pols met drie vingers, strijkt prevelend door zijn baard. Sluit zijn ogen en maakt een langzame beweging over de onderarm, waar hij de meridianen betast. Hij schouwt de tong en het gelaat, en betast de buik. Dan zoekt hij enkele speciale naalden op en met veel elegantie plaatst hij deze precies op de punten waar de levenskracht geblokkeerd is. Alles stroomt daarna weer, en de patiënt heeft stukken minder klachten.

Ik moest honderden punten leren, en vele meridianen. Ook de fysiologie van voor ons niet bestaande organen, zoals de driewarmer. En dan de invloeden van de elementen zoals vuur, hout, metaal, aarde en water op die fysiologie. En nog veel meer. Ik had altijd een beetje een bizar gevoel van waar zijn we in hemelsnaam mee bezig, maar de docenten waren zo aardig en leken precies te weten waar ze het over hadden. Over hoe de oude eerbiedwaardige Chinezen naar ons lichaam keken. Dat deden ze al duizenden jaren zo, dus het moet wel goed zijn. Nu komt als een klap op de vuurpijl de meest recente samenvatting van het Amerikaanse toonaangevende centrum voor complementaire en integratieve gezondheid (NCCIH) beschikbaar over acupunctuur. Wat zegt dit document? Er zijn vele aanwijzingen dat acupunctuur biologische effecten kan hebben op het zenuwstelsel, effecten op andere lichaamsweefsels die op conto van het doorboren met een naald van de huid te schrijven zijn. Daarnaast zijn er nog andere niet-specifieke placebo-effecten. Die laatste niet-specifieke effecten zijn gebaseerd op het geloof van de patiënt in de behandeling, op de relatie tussen de arts en de patiënt, of op andere factoren die niet rechtstreeks veroorzaakt worden door het inbrengen van naalden.

Het NCCIH vermeldt verder dat in recent onderzoek op een unieke manier het niet-specifiek effect aangetoond werd: patiënten die tijdens een eerdere acupunctuursessie vermindering van pijn hadden ervaren, kregen een video van die sessie te zien. Ze werden gevraagd zich voor te stellen dat de behandeling opnieuw zou plaatsvinden. Deze videogeleide beeldtechniek gaf aanzienlijk pijnverlichting.

Geen woord dus over specifieke effecten. Effecten die optreden als je specifieke punten prikt. Effecten die je alleen kan bewerkstelligen als je de naald precies in punt D4 of Mi11 prikt (dat zijn coderingen die voor elke acupuncturist duidelijk maken waar de naald zit). De hele acupunctuurtheorie is immens, boeken en boeken vol waarom je de naald juist hier of juist niet daar moet plaatsen. En ik heb jaren al die punten in mijn brein gestampt, waarom, hoe en waar te prikken. Als het NCCIH met geen woord meer rept over de essentie van acupunctuur, de zogeheten puntspecificiteit, wat zegt dat ons dan voor de toekomst? Dat de acupunctuur transformeren zal in de 21ste eeuw. Dry needling is al uit de acupunctuur voortgekomen. Een geheel uitgeklede acupunctuur. Gewoon, zonder enige filosofie, de naald in pijnlijke spieren prikken. Niet zo mystiek en fantasierijk. Zijn het klinisch relevante effecten? Nahh, misschien op de korte termijn een beetje. Ik ben er totaal niet van onder de indruk. Die route gaat het dus niet worden.

Hebben we geloof nodig om het effect van acupunctuur te versterken? Ja, dat hebben we dus nodig. Nu is de hamvraag: kunnen we er achter komen hoe de heilzame werking van acupunctuur te versterken, als we er zelf niet in geloven? Ik heb het antwoord niet. Maar het lijkt me dat na drieduizend jaar mystieke fysiologie de acupunctuur moet zoeken naar een vernieuwing. Een vorm van heling die niet gebaseerd is op dat verwachte specifieke punteffect, maar op wat er wezenlijk gebeurt als iemand vol gelooft in het bestaan van de magische punten en meridianen. En dat we dan dat wezenlijke gebeuren kunnen activeren zonder te steunen op dat niet-bestaande specifieke (fop)effect. Of is dat alleen voorbehouden aan baron von Münchhausen? Als u begrijpt wat ik bedoel. Die kon zichzelf namelijk aan zijn haren uit het moeras tillen. Acupuntuur, quo vadis?