Blogs & columns
Blog

De dokter en het lichte meisje

1 reactie

Ik heb nu gezien wat het is. Hoe ingrijpend het kan zijn. En hoe moeilijk de obsessie is te doorbreken. Ik heb het over orthorexia nervosa. Mensen die hardnekkig vasthouden aan wat zij verstaan onder ‘goede voeding’. In de spreekkamer leggen zij getuigenis af van hun voedingsgeloof. Zij weten er meer van dan u. Wilt u maar even voedingssupplementen voorschrijven, dokter?

Wij dokters weten niet zoveel van voeding. Daarom nog even op een rij. We kennen allang de ziekte (of beter: stoornis) anorexia nervosa. William Gull introduceerde deze term in 1873. Letterlijk betekent deze naam: gebrek aan eetlust om psychische redenen. Er is een veelheid van theorieën over ontstaan. Eén ding is duidelijk: de oorzaak ligt niet in de tractus digestivus. Patiënten (meestal jonge vrouwen) denken dat ze te dik zijn, terwijl ze meestal veel te mager zijn. Er is sprake van een dwangmatige preoccupatie met het zelfbeeld, die tot een eetstoornis leidt.

Van recenter datum is de orthorexia nervosa. Voor veel dokters nog een onbekende term. Het is dan ook nog geen erkende ziekte. Je vindt hem niet in de DSM-5. Steven Bratman gebruikte de naam als eerste in 1997. Bij orthorexia gaat het niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit van het voedsel. De kwaliteit van wat men eet wordt gezien als identiek met de kwaliteit van leven. De orthorexiapatiënt (meestal een vrouw) mijdt voedsel waarvan ze denkt dat het ‘slecht’ is. Dat doet ze vanuit een gevoel van onveiligheid. Soms propt ze zich vol met nutriënten. Ze kan niet leven met de gedachte dat ze een tekort zou hebben. Ook orthorexia is een eetstoornis. Vaak (maar niet altijd) is ook hier sprake van ondergewicht. Zeker als in extreme gevallen de voedselopname beperkt blijft tot rauwe groente en mineraalwater.

‘Orthorecten kunnen na het eten van een stukje brood last krijgen van sombere gevoelens, kunnen angstig worden wanneer hun favoriete kale (koolsoort) of quinoaproduct uitverkocht is. Of ze weigeren te eten in omstandigheden waarin ze inname van healthy food niet volledig zelf kunnen controleren’, zegt Bratman. ‘Je zult ze dan ook nooit in een restaurant zien.’

Soms worden orthorexiapatiënten geïnspireerd door een voedingsgoeroe, zoals Kris Verburgh, arts, bekend van zijn kruistocht tegen de koolhydraten, of Cornelis Moerman, huisarts en duivenmelker. Soms lijkt een traumatische gebeurtenis mee te spelen. Vaak ontbreekt een duidelijke trigger. Het beroep speelt misschien een rol: orthorexia nervosa komt vaker voor bij diëtisten en mensen die werken in de gezondheidszorg. Orthorexia is daarmee geen beroepsziekte. Het is net andersom: de stoornis beïnvloedt de beroepskeuze.

Er wordt verschillend gedacht over orthorexia. De Moermanvereniging (MMV) ziet het niet als een psychiatrische aandoening. Hardnekkig vasthouden aan goede voeding is toch prima? Dat kan toch geen ziekte zijn? De woordvoerder van de MMV benadrukt het belang van voedingssupplementen, niet alleen bij de behandeling van kanker, maar ook bij eetstoornissen. Eigenlijk zijn supplementen goed voor iedereen. ‘Foliumzuur was eerst kwakzalverij, nu is het regulier. Vitamine D zal volgen’, zegt de woordvoerder. ‘Het is van de gekke dat er enerzijds voor behandelingen vermogens worden uitgegeven, terwijl complementaire mogelijkheden die gebaseerd zijn op voeding en voedingssupplementen met een onthutsende vanzelfsprekendheid worden genegeerd door de reguliere zorg.’

Tsja, zo houd je de obsessie in stand, denk ik dan. Het streven naar goede voeding wordt een stoornis wanneer de focus daarop psychische problemen en sociale isolatie met zich meebrengt.

Met dank aan Simon Vestdijk: ‘De dokter en het lichte meisje’, roman, 1951

Blogs voeding dwangmatigheid eetstoornissen voedingssupplementen ondergewicht
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Merle

    Geneeskundestudent, Groningen

    Het is heel belangrijk om over eetstoornissen, onder andere over orthorexia nervosa te hebben, ook al is het (nog) niet een erkende diagnose. Veel te veel artsen hebben zeer beperkte kennis over voeding en voedings- en eetstoornissen. Het gebeurt vee...l te vaak dat huisartsen of andere specialisten, zoals gynecologen, endocrinologen etc. de signalen van een eetstoornis (onder andere amennorhea, somberheid, haaruitval etc.) niet herkennen en zich focussen op de problemen wat de patient(e) noemt. Onze innerlijke stem zou dan moeten zeggen: weet je het zeker dat deze patient(e) voldoende eet? Niet braakt / overmatig sport / eetbuien heeft? Eetstoornissen zijn ziektes waarbij er weinig of geen ziektebesef is, ook ontbreekt er (in de beginnende fase van herstel) wens om hulp te krijgen. Wij als medische professionals moeten ervan weten en onze steentje bijdragen.
    Dank u wel voor het schrijven over het noodzakelijk thema!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.