‘Soms zijn er alleen maar slechte keuzes’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van intensivist Eline van Slobbe-Bijlsma en klinisch geriater Mascha Kuijpers.

Eline van Slobbe-Bijlsma werkt als anesthesioloog/intensivist in ziekenhuis Tergooi in Hilversum: ‘Op de ic liggen nu elf mensen – ze liggen op hun buik. Dat we niet met deze patiënten kunnen communiceren, dat zijn we op de ic wel gewend. Maar dat er nu geen familie bij ze mag, doet pijn. Fysiek is het werk ook een stuk zwaarder dan normaal. We moeten mensen regelmatig draaien, het is heet in de beschermende pakken, en elke dag opnieuw moet ik aan het mondkapje wennen. Ik heb vooral  erg met de verpleegkundigen te doen: dat mondkapje mag maximaal drie uur op, dus na die tijd moeten ze van de ic af. Ze hebben dan letterlijk drie uur gestaan – zonder te eten, zonder te drinken. Ik kan je verzekeren: je bent echt heel moe aan het einde van de dag. Nou ben ik ook onder normale omstandigheden wel drukke diensten gewend, maar dit is psychisch anders: je weet nu zeker dat je iedere keer een heel drukke dienst hebt. Het wordt wel iets rustiger; in het begin moesten we constant mensen overplaatsen, omdat we te weinig capaciteit hadden. Maar we nemen nog steeds nieuwe patiënten op: het is zeker nog niet voorbij. En we zijn dus ook nog niet aan het afschalen.’

Van Slobbe-Bijlsma en haar collega’s proberen de literatuur over covid-19 bij te houden, webinars te volgen, te overleggen met andere ziekenhuizen. ‘We passen ons protocol geregeld aan de nieuwe inzichten aan. Sommige medicijnen die we aanvankelijk gaven, geven we nu niet meer. Andere overwegen we juist: we weten bijvoorbeeld dat er kans is op trombose, dus gaan we als vakgroep nadenken of we toch niet wat meer profylaxe moeten geven.’

Ze behoort, zegt ze,  tot de dokters in de ‘frontlinie’. Er zijn ook collega’s die juist minder werk hebben nu. Ze begrijpt dat. ‘Maar ja, privé is het toch echt wel een offer, met twee kinderen.’ Straks, zegt ze, is het meivakantie: ‘Je kunt weliswaar nergens heen, maar mama is er ook niet. Gelukkig vangt mijn man alles heel goed op.’ Ze is nu zo ingeroosterd dat ze af en toe wat dagen vrij heeft. ‘Maar of ik in augustus een week vrij kan krijgen, is nog maar de vraag. En als dat lukt, heb ik vijf maanden achtereen gewerkt.’

Toch is haar stemming en die van haar collega’s niet in mineur. Hoe dat kan? ‘Door plezier met elkaar te maken. Door grappen te maken. En vooral door die ontzettende, aanstekelijke drive waarmee iedereen zijn werk doet.’

Mascha Kuijpers werkt als klinisch geriater bij ziekenhuis Bernhoven in Uden. Ruim een maand geleden vertelde ze dat ze de eenzaamheid van de patiënten het meest confronterend vond.

‘Het is rustiger geworden; er rijden geen ambulances meer af en aan en er vliegen geen traumahelikopers meer rond. In het ziekenhuis zelf ligt nog een vergelijkbare hoeveelheid covid-19-patiënten, maar we hoeven hen nu niet meer te verplaatsen naar andere ziekenhuizen. Nu denken we na over hoe we de normale geriatrische zorg kunnen inrichten naast de zorg voor covid-19-patiënten.

Ik ben als klinisch geriater en lid van het palliatief team echt wel wat gewend. Maar het relatief hoge aantal patiënten dat door het virus komt te overlijden, doet echt wel wat met me. Je kunt de patiënt en familie niet het afscheid geven dat je voor ze wenst, je kunt ze niet voorbereiden zoals anders. Het is hard als er maar één naaste bij mag zijn en de rest afscheid neemt via een videoverbinding. Dat doet me zeer, als arts en als persoon. Het is gewoon een rotsituatie. Maar soms zijn er alleen maar slechte keuzes en moet je kiezen voor de minst slechte. Gelukkig heb ik óók het gevoel dat we in deze situatie toch wat kunnen betekenen voor de patiënt, tot steun kunnen zijn.

Er is een enorme discrepantie tussen het persoonlijk belang van de patiënt en het maatschappelijk belang. Ik krijg verontruste telefoontjes over patiënten die vereenzamen zonder bezoek, zonder dagbesteding. Ik wéét het ook niet zo goed. Doen we er goed aan met z’n allen om deze mensen af te schermen? Op maatschappelijk niveau wel, maar op individueel niveau? Het zíjn de kwetsbaarste mensen, maar contact –  een grote behoefte – wordt ze ontzegd zonder dat ze inspraak hebben. Ik ben blij dat ik daar niet op landelijk niveau beslissingen over hoef te nemen.’