‘Soms frustrerend dat ik mensen thuis moet laten overlijden’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van psychiater Maarten van Niekerk en huisarts Shabnam Ghahramani.

Maarten van Niekerk werkt als psychiater in een acuteopnamekliniek van Pro Persona in Nijmegen. Hij maakt zich zorgen over het fors teruggeschroefde behandel- en begeleidingsaanbod voor ggz-patiënten om infecties te voorkomen. ‘Terwijl onze clientèle door de coronacrisis juist méér behoefte heeft aan hulpverlening’, merkt Van Niekerk. En dat in een wereld waarin de totale klinische capaciteit al jaren is teruggedrongen, zegt hij: ‘Zónder deze crisis was het al moeilijk om mensen acuut geplaatst te krijgen.’ Een probleem is ook dat het testen op covid-19 binnen de ggz tot nog toe heel beperkt mogelijk is, terwijl het voor de klinische afdelingen absoluut noodzakelijk is. ‘We weten zo niet of een patiënt besmet is. En er zijn te weinig materialen en voorzieningen om iedereen in afzondering te verplegen. De vrijdag verschenen ggz-standaard brengt hopelijk snel verandering in deze situatie. Covid-19 is in deze populatie sowieso lastig te containen.’ De psychiater wil een lans breken: ‘Mijn patiënten zijn soms ernstig gedragsgestoord, maar behoeven dezelfde medische zorg. Ik vrees dat ze achteraan moeten sluiten als de ic-capaciteit niet volstaat. Maar ze hebben net zo goed recht op een ziekenhuisbed.’

Shabnam Ghahramani is huisarts in het Brabantse Oosterhout. ‘Voor het eerst in weken heb ik het – naast de coronazorg – weer drukker met de ‘gewone’ huisartsenzorg. Vier weken lang dacht ik wat gek dat patiënten nu óók niet bellen met dingen die níét kunnen worden uitgesteld. Pijn op de borst, hevige buikpijn, et cetera. Waar blijven ze? Je zou verwachten dat dat soort spoedeisende zorg gewoon doorgaat, maar ook daar belden ze niet meer voor. Vandaag heb ik voor het eerst weer dertig consulten ingepland waar ook niet-covid-19-gerelateerde dingen bij zitten. Blijkbaar kunnen mensen nu niet langer meer afwachten. Uiteindelijk moet je toch een keer gezien worden.

In de afgelopen vier  weken is de coronazorg onze eerste prioriteit geworden. Dat vind ik nog steeds wennen, dat niet de gewone huisartsenzorg de eerste prioriteit heeft. We hebben de coronagerelateerde consulten al snel  geclusterd met onze hagro, Zorggroep Oosterhout en Regio. Het zijn nu zo’n drie geteste en zo’n zes vermoedelijke covid-19-patiënten per dag. Dat waren er in de afgelopen weken soms wel twaalf. Nu de overheidsmaatregelen wat duidelijker zijn, krijgen we gelukkig wat minder telefoontjes van patiënten die met allerlei vragen zitten. In plaats daarvan steken we, dat wil zeggen meestal de praktijkondersteuner, extra tijd in het bellen naar de 70-plussers in onze patiëntengroep, omdat we ze niet uit beeld willen verliezen. Meestal gaat het goed met de gezondheid, maar er komt wel vaak een beeld uit naar voren van hevige eenzaamheid.

De visites bij (vermoedelijke) coronapatiënten doe ik zelf dagelijks. Vanmiddag bezoek ik twee 85-plussers met luchtwegklachten die vrij snel aan het verslechteren zijn. Ik vind het soms frustrerend dat ik mensen thuis moet laten overlijden, omdat ze een niet-reanimeerverklaring hebben of omdat ze niet naar de intensive care willen. Ik probeer niet te veel stil te staan bij de patiënten die tot nu toe zijn overleden als gevolg van covid-19. Ik ben een optimistisch mens en wéét dat dit voorbijgaat. Ik denk ook dat ik als huisarts niet méér kan doen dan mijn best. Ik probeer mijn energie zo veel mogelijk te steken in de patiënten die nog leven en te kijken naar de hoopvolle kant: de patiënten die weer opknappen en hopelijk hun leven weer op de gewone manier kunnen oppakken.’