‘Niemand wil coviduitbraak in gevangenis op zijn geweten hebben’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van huisarts Lennart Donswijk. Hij werkt onder andere anderhalve dag per week in de penitentiaire inrichting (p.i.) Lelystad.

Het gaat Donswijk aan het hart om te zien hoe sommige gevangenen kampen met de gevolgen van uitgestelde zorg. ‘Ik kom mensen regelmatig tegen buiten het spreekuur in de inrichting, vaker dan in een reguliere huisartsenpraktijk gebeurt. Want ik zie de gedetineerden bijvoorbeeld als ze hier op de gang lopen, of staan te wachten op een afspraak met de fysiotherapeut. Het is lastig om te zien dat iemand al maandenlang met pijn rondloopt omdat een operatie telkens wordt uitgesteld en je geen zicht hebt op wanneer iemand aan de beurt is. Dan is het moeilijk om mensen moed in te spreken.’

Voor een gedetineerde is de drempel normaal al hoog om ziekenhuiszorg te krijgen en nu nog hoger, merkt Donswijk. ‘Er komt toch het nodige bij kijken met transport en bewaking. Maar nu de ziekenhuizen vol zijn, moet ik als arts nog meer moeite doen om een patiënt doorverwezen te krijgen. Een patiënt moet nog zieker zijn en ik moet extra op mijn strepen staan.’

Gevangenissen in Ter Apel en Nieuwegein hadden recentelijk te maken met flinke coviduitbraken. Maar bij de gevangenis in Lelystad is het nog beperkt gebleven tot enkele besmettingsgevallen eind vorig jaar, aldus Donswijk. ‘De eerste piek hebben we hier helemaal geen besmettingen gehad. Later ging het om een paar positief geteste gedetineerden.’

Grote alertheid

Gevangenbewaarders hebben goed zicht op welke gedetineerde met welke medegedetineerde optrekt, is de ervaring van Donswijk. Dus in geval van een mogelijke covidbesmetting is volgens hem snel na te gaan wie met elkaar contact heeft gehad en dus in quarantaine moet. Volgens Donswijk nemen p.i.-medewerkers bovendien liever het zekere voor het onzekere. ‘Er is grote alertheid en testbereidheid. Gedetineerden vormen een kwetsbare groep, velen kampen met lichamelijke klachten. Niemand wil een grote uitbraak op zijn geweten hebben.’

Gedetineerden met covid-19 blijven ‘achter de deur’, dus op cel. Dat geldt ook voor gedetineerden met mogelijk coronagerelateerde klachten. ‘Zij mogen nog wel luchten, maar alleen als er geen andere gedetineerden zijn. Ze worden meteen getest en krijgen dan binnen een dag de uitslag.’ En elke nieuwe gedetineerde ‘van buitenaf’ wordt eerst acht dagen op een aparte quarantaineafdeling ondergebracht en moet daar op cel blijven.

Gedetineerden die nu de gevangenis in komen, kennen de coronaregels ‘van buiten’. Maar iemand die al jaren gevangen zit niet. Het vergt dan soms ‘discipline om je aan de coronaregels te houden’, merkt Donswijk. ‘Een gevangenis is in principe een relatief veilig plek. Het is toch een bubbel die van de buitenwereld is afgesloten.’