‘Bij ons moet de piek nog komen’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van de tropenarts Bente van der Meijden in Malawi: ‘Covid-19 komt nu pas aan bij ons’.

‘Malawi was net als veel Afrikaanse landen er snel bij met het nemen van maatregelen om corona in te dammen. Misschien was dat wel een beetje té vroeg, want we merken nu pas dat de aantallen covidpatiënten toenemen.’ Bente van der Meijden was een van de drie artsen internationale gezondheidszorg en tropengeneeskunde (voorheen tropenarts) in Afrika die tweeënhalve maand geleden vertelden over hun voorbereidingen op ‘corona’.

‘De grenzen gingen hier dicht, net als de scholen. Dat is al maanden zo, terwijl de ziekenhuizen betrekkelijk weinig besmettingen zagen. Nu neemt het toe, met vijftig à honderd per dag, in de wetenschap dat weinig kan worden getest. Er zijn nu 941 positieve gevallen, en elf doden. Ook liggen er mensen op de ic, al zijn die niet overspoeld. Iets wat makkelijk kan gebeuren met maar vier ic’s en weinig beademingsapparaten in het land. De mortaliteit is hoog; patiënten komen betrekkelijk laat op de ic omdat ze soms van ver reizen.

Niettemin lijkt het minder ernstig dan we eerst vreesden. We hebben, ook in ons ziekenhuis, wel wat verdachte gevallen gezien. De meesten hebben milde klachten, benauwdheid en hoesten. Ons eigen ziekenhuis kan nu testen, zo kunnen we de uitslag dezelfde dag melden. Dat is fijn.
Nog altijd keren Malawiaanse arbeiders terug uit Zuid-Afrika, omdat er daar vanwege de lockdown geen werk is. Eerst kwamen ze illegaal terug, nu mag het formeel. Veel van deze migranten zijn asymptomatisch besmet, ze gaan in thuisisolatie – wat soms best complex is.

Mensen beginnen genoeg te krijgen van de social distancing. Ze hebben zich al maanden moeten aanpassen, terwijl er lange tijd niks aan de hand was. Bovendien geeft de overheid een gemengde boodschap af. We hebben nu verkiezingen, en hoewel er minder verkiezingsbijeenkomsten zijn gehouden, is de campagne niet afgeblazen en zijn groepen mensen samengekomen. Zoiets vermindert de motivatie van Malawianen om zich te houden aan de regels. En het voedt complottheorieën: zo zouden de maatregelen zittende president Mutharika goed uitkomen.

Ik was zelf benieuwd hoe het zou gaan met hiv/tbc-patiënten. Uit de eerste resultaten uit Zuid-Afrika blijkt dat ze wel een hoger risico hebben, maar een stuk minder op ernstige ziekte dan bij obesitas of diabetes. Inmiddels is gebleken dat het risicoprofiel voor covid vooral obesitas en diabetes is, maar de meeste mensen in het rurale gebied waar ik zit, zijn simpelweg niet rijk en welvarend genoeg om deze kwalen te ontwikkelen. Dat is anders voor de steden.

Door het vliegverbod blijven mijn partner en ik zeker tot eind september hier voordat we op verlof gaan. Dat is prima te doen, ik ben vooral bezig in de kliniek. Het opleiden van de huisartsen, de eerste in Malawi, gaat met enige vertraging door. Met onszelf gaat het goed, we reizen met de eigen auto. Ik zie het nog even niet zitten om in een minibusje te stappen.

Wat we verder zien is dat de NGO-projecten die de afgelopen maanden deels of geheel waren stilgezet, nu weer te horen krijgen dat ze volledig moeten gaan draaien. Waarschijnlijk omdat de covidpiek in het westen voorbij lijkt. Maar wij hebben de piek nog niet bereikt. Voor Malawi zou het beter zijn om nog even af te wachten. Het ziekenhuis krijgt hulp van verschillende donoren om de covidpandemie tegen te gaan. De ene donatie is alleen wat handiger dan de andere. Zo hebben we een donor die onze isolatieafdeling nú gaat renoveren, die daardoor een maand sluit. Zo’n keuze is lastig. Voor de lange termijn is een betere afdeling geweldig, natuurlijk, maar mocht covid doorzetten, dan wil je wel dat de afdeling open is.’