Laatste nieuws
Nieuws

Verkalkingen rondom gewrichten beperken ex-covidpatiënten

2 reacties
ANP | Robin Utrecht
ANP | Robin Utrecht

Bij sommige ex-covidpatiënten die langdurig op de intensive care opgenomen waren, is sprake van forse heterotope ossificaties rondom voornamelijk de schouders. Tijdige herkenning en behandeling kan verergering voorkomen, zegt revalidatiearts Evelien Jansen.

Het was een man van 49 die vóór covid-19 in goede gezondheid was, die revalidatiearts Evelien Jansen (Cordaan, Amsterdam) en collega’s specialisten ouderengeneeskunde aan het denken zette: ‘Hij had 58 dagen op de intensive care (ic) gelegen en revalideerde op de covidafdeling. Net als bij meer covidpatiënten zagen we dat hij vrij snel weer sterker werd. Maar zijn schouderfunctie was opvallend beperkt in alle bewegingsrichtingen.

Daardoor kon hij zijn haren niet wassen, en zelfs niet goed zelfstandig eten’, zegt Jansen. ‘Met oefentherapie onder leiding van de fysiotherapeut was er na drie weken nog geen verbetering zichtbaar, wat je bij wekedelenletsels wel zou verwachten. En bij lichamelijk onderzoek voelde je dat er een “hard einde” aan de beweging zat: de beperking was niet door de pijn, het kon niet verder.’

Verkalkingen buiten het gewricht

Differentiaaldiagnostisch doet dat denken aan heterotope ossificaties, zegt Jansen: ‘Verkalkingen buiten het gewricht, bijvoorbeeld op de spieren, die zonder voorafgaand trauma ontstaan. Die zien we vaker na een ic-opname. Risicofactoren daarvoor zijn onder meer langdurige beademing, een ARDS-beeld en autonome ontregeling. Wat allemaal voorkomt bij covid-19-patiënten die lang op de ic hebben gelegen. We kennen de precieze pathogenese niet. Alkalose door hyperventilatie zou een trigger kunnen zijn. Of misschien zijn er microtrauma’s ontstaan rondom het gewricht. Dat kun je je wel voorstellen, zeker bij een mobiel gewricht als de schouder, en bij patiënten die meermaals zijn omgedraaid van buik- naar rugligging.’

Om zulke ossificaties te diagnosticeren is beeldvormend en laboratoriumonderzoek nodig. Jansen: ‘Wat bij al deze patiënten tig maal heeft plaatsgevonden. We konden daarom terugkijken naar de CT-scans. Die zijn gemaakt vanwege de longafwijkingen, maar als je verder kijkt, zie je aan het eind van de ic-opname die ossificaties bij de schouders ook.’

Volgens Jansen zijn de afwijkingen pas enkele weken nadat het proces begint te zien op CT’s en röntgenfoto’s. ‘Echografisch kan je eerder afwijkingen zien, maar dan moet je daar gericht naar zoeken. Een andere, niet-specifieke aanwijzing is een verhoogd alkalisch fosfatase (AF). Ook dat was bij deze man het geval.’

Vooral na langdurige beademing

Het is bekend dat NSAID’s, en dan bij uitstek indometacine, het proces kan stoppen. Tenminste, zegt Jansen: ‘Als het nog actief is. Dat was bij deze man het geval: het AF was wel al afgenomen, maar nog hoger dan normaal. Als dat niet het geval is, is het proces uitgedoofd, en heeft medicatie weinig zin. Dan is de enige optie om ossificaties chirurgisch weg te halen, maar de vraag is wanneer je daartoe overgaat, zeker gezien het hoge recidiefrisico. Het is bij deze man niet ondenkbaar, want dergelijke klachten zijn heel beperkend voor het functioneren op de lange termijn.’

Inmiddels is duidelijk dat meer covidpatiënten kampen met heterotope ossificaties, vooral in schouders en heupen. Maar, zegt Jansen: ‘Ik kan geen inschatting maken bij welk percentage dat het geval is. Wij zien vooral de mensen die langdurig zijn beademd; onze revalidanten lagen gemiddeld 28 dagen op de ic. Bij hen zal het vaker voorkomen dan bij anderen.’

Voor artsen die nazorg verlenen aan covidpatiënten is haar boodschap: ‘Denk aan heterotope ossificaties bij onverwacht grote bewegingsbeperkingen van gewrichten. Het aanvullend onderzoek is meestal al gedaan, waardoor je een diagnose snel kunt stellen en behandeling om verergering tegen te gaan kunt starten. En temper dan de verwachtingen van de patiënt, want de prognose is niet zo goed als bij een wekedelenletsel als frozen shoulder of een tendinopathie.’

lees ook

Nieuws Wetenschap revalidatie orthopedie intensive care covid-19
  • Sophie Broersen

    Sophie Broersen was journalist bij Medisch Contact van 2008 tot 2021. Na haar studie geneeskunde en huisartsopleiding ging zij als journalist aan de slag. Bij Medisch Contact schreef zij over geneeskunde en zorg in de volle breedte: van wetenschap tot werkvloer, van arts-patiëntrelatie tot zorg over de grens. Samen met de juristen van de KNMG becommentarieerde zij tuchtzaken. Na haar journalistieke carrière is zij in 2021 weer als arts gaan werken.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Jan van der Meulen

    voormalig internist-opleider, nu basis-arts, Dordrecht

    Oh, arme patient die behandeld wordt door een collega die onderstaande artikelen niet heeft gelezen.

    Association of vitamin D deficiency, secondary hyperparathyroidism, and heterotopic ossification in spinal cord injury
    door Oleson C, Seidel Be...njamin J , Zhan T
    in J Rehabil Res Dev 2013;50(9):1177-86

    Effect of Calcifediol treatment and best available therapy versus best available therapy on Intensive Care Unit admission and mortality among patients hospitalized for COVID-19: A pilot randomized clinical study
    door Castillo ME, Entrenas Costa LM, Vaquero Barrios JM, Alcalá Di´az JF, Miranda JL, Bouillon R, Quesada Gomez JM,
    in Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology (2020).

    Meet a.u.b bij iedere COVID patient de serum 25 OHD spiegel en handel naar bevinden, veel leed zal worden bespaard.

  • David Hanff

    Radioloog, Rotterdam

    Ook neurogene oorzaken kunnen deze heterope ossficaties veroorzaken.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.