Vaag taalgebruik is schadelijk, vinden ernstig zieke patiënten

Patiënten met ongeneeslijke kanker willen heldere maar ook empathische gesprekken met hun oncoloog. Directief en vaag taalgebruik ervaren ze als schadelijk. Dit blijkt uit een studie van Universiteit Leiden en onderzoeksinstelling Nivel.

Aan 74 patiënten met ongeneeslijke kanker is gevraagd welke communicatie zij als mogelijk schadelijk ervaren. En, konden zij misschien behulpzame alternatieven opnoemen? Het onderzoek vond plaats met een onlinevragenlijst.

Communicatie met een patiënt met kanker kan schadelijk zijn op verschillende manieren, zo blijkt. Dat betreft zowel het geven van informatie, het bespreken van een prognose en besluitvorming over een behandeling, als (een gebrek aan) empathie.

Het kan schadelijk zijn om informatie te geven zonder aandacht te hebben voor de emotionele impact, of zonder tijd te reserveren om de informatie te verwerken. Dat geldt ook voor het gebruik van jargon en vage beloftes. Wat een arts beter niet kan doen is zeggen: ‘Ik zal u bellen.’ Een patiënt heeft er meer aan als de arts in plaats daarvan toezegt: ‘Ik zal u morgen tussen 4 en 5 bellen, zodra ik het heb besproken met het team.’

Expliciet of niet

Niet alle onderzochte patiënten waren het eens over de vraag hoe expliciet een dokter dient te zijn. Moet een dokter in een vroeg stadium zeggen dat er ook de mogelijkheid bestaat om je níét te laten behandelen, bijvoorbeeld met chemokuur? En moet een arts van meet af aan kristalhelder zijn over de prognose? Ongeveer de helft van de ondervraagden vindt dit schadelijk, terwijl bijna evenveel het verzwijgen juist afwijst. Advies van de onderzoeker is: check in hoeverre de patiënt hierover wil praten.

Een te directieve houding van de arts in het besluitvormingsproces wordt niet gewaardeerd door patiënten. Als het enigszins kan, willen patiënten graag horen of er nog alternatieven zijn en welke voor- en nadelen daaraan kleven. En wie moet daarin het laatste woord hebben? Daarover waren de ondervraagden verdeeld. Sommigen willen samen beslissen, anderen willen dat vooral zelf doen. Ook hier is het devies: vraag naar de voorkeur van de patiënt. Het negeren van emoties, niet luisteren naar de patiënt, voortijdige geruststelling en de patiënt niet zien als persoon – het kan allemaal schadelijk zijn.

Het onderzoek laat zien dat sommige potentieel schadelijke communicatie relatief eenvoudig te vermijden is, concluderen de onderzoekers.

De publicatie is ook verschenen in het wetenschappelijke Amerikaanse tijdschrift Cancer.