Transparantieregister amper bekend en benut door patiënt

Het Transparantieregister Zorg is amper bekend onder het algemene publiek. Dat constateert het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) na een eerste evaluatie van het register.

Het IVM bekeek de werking van de sinds 2012 bestaande databank over financiële relaties tussen bedrijven en zorgaanbieders. Binnen een patiëntenpanel gaf maar een kleine 6 procent aan het register te kennen. Ervan uitgaande dat een patiëntenpubliek meer betrokken is dan een algemeen publiek, verwacht het IVM nog minder bekendheid en dus raadpleging van het register bij die laatste groep.

Ondervraagden hebben wel aangegeven het belangrijk te vinden dat informatie over financiële relaties openbaar beschikbaar is, omdat zulke informatie hun keuze van een zorgverlener of ziekenhuis zou beïnvloeden. Ruim 85 procent denkt dat een arts die geld ontvangt van een farmaceut, zijn keuze voor een geneesmiddel hierdoor laat bepalen. Degenen die het register gebruikten, zochten vooral naar individuele zorgverleners. Volgens het instituut gebruiken vooral artsen zelf, media en de overheid het register.

Ook huisartsen gebruiken het register weinig. Van een kleine zestig ondervraagde huisartsen gaf maar 36 procent aan het te kennen. Wel gaf een grote meerderheid aan dat het bestaan van financiële banden invloed zou hebben in de mate waarop ze zouden doorverwijzen of willen samenwerken met individuele zorgverleners. Dat effect op het vertrouwen van huisartsen is minder sterk bij ziekenhuizen met financiële banden.

Verder vroeg het IVM vijftien medisch specialisten of het voorkomen in het register effect op hun relaties met patiënten, huisartsen, collega-specialisten en ziekenhuizen heeft gehad. Volgens de onderzoekers gaven zij vooral aan dat dit niet het geval is geweest. En het is geen reden geweest om geen relaties met bedrijven meer aan te durven gaan. Ook patiëntenorganisaties hebben aangegeven dat hun vermelding geen reden is om af te zien van sponsoring door farmaceutische bedrijven.

Wel zouden artsen het als ‘heftig’ ervaren als zij in media-uitingen over het register en gunstbetoon met naam worden genoemd, heeft de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) tijdens het evaluatieonderzoek opgemerkt. Ook is vanuit artsen aangegeven dat ze graag duidelijker gemaakt zien in het register of een betaling ten gunste komt van de arts zelf of van het ziekenhuis waar hij werkt.

Specialisten die ziekten vooral behandelen met medicijnen, komen vaker voor in het register dan specialisten die beperkt medicijnen voorschrijven en dan eerstelijnsartsen. Maar er zijn geen aanwijzingen dat bepaalde specialismen structureel hoge bedragen ontvangen, aldus het IVM. De meeste meldingen in het register hebben betrekking op ziekenhuizen, en dan het vaakste academische ziekenhuizen. Opmerkelijk genoeg is volgens het IVM niet duidelijker waarvoor ziekenhuizen de relaties aangaan.

Het register voldoet volgens het IVM wat betreft juistheid en volledigheid. Wel beveelt het instituut aan om de zoekfunctie gebruiksvriendelijker te maken.