Statines als primaire preventie: effect zeer onzeker
2 reactiesMensen zonder of met een geringe kans op een hartaandoening hebben weinig baat bij statines. Of anders gezegd: de voordelen van primaire preventie met deze middelen zijn hoogst onzeker. Dat betogen Paula Byrne e.a. in The BMJ op basis van een aantal recente onderzoeken. Ze kwalificeren dergelijk gebruik van statines op dit moment als een verspilling van middelen. Ze voegen zich met hun analyse in een voortgaand debat.
Byrne e.a. bekeken de effecten van veranderingen in richtlijnen over de preventie van hart- en vaatziekten voor ouderen in Ierland. Tussen 1987 en 2016 steeg daardoor het aandeel Ierse 50-plussers dat in aanmerking komt voor statines van 8 procent tot maar liefst 61 procent. Mensen met een steeds wat lager risico kwamen in aanmerking voor deze medicijnen. Het aantal mensen dat zou moeten worden behandeld om één groot cardiovasculair voorval te voorkomen nam daardoor toe: van 40 personen met het laagste risico in de richtlijnen van 1987 tot 400 personen in de 2016-richtlijnen. Verder keken Byrne e.a. ook naar de voordelen van statines bij personen die statines gebruiken gedurende 1-5 jaar bij een gemiddelde leeftijd van 62-69 jaar.
Over het algemeen vonden ze een significante vermindering van dood door welke oorzaak dan ook, vasculaire sterfgevallen en belangrijke coronaire of vasculaire events. Maar toen ze de data analyseerden met kennis van het basisrisico dat deze mensen liepen op het krijgen van hart- en vaatziekten, bleken de meeste resultaten niet statistisch significant.
Ze roepen een belangrijke onderzoeksgroep op dit terrein, The Cholesterol Treatment Trialists (CTT) Collaboration, op volledige toegang te geven tot alle ruwe data. Want alleen objectief uitgevoerde (her-)analyse kan nog beter uitsluitsel geven over de voors en tegens van statines als primaire preventiestrategie. Temeer daar het gebruik van deze geneesmiddelen in een recente studie van de CTT wel een statistisch significante reductie laat zien in het optreden van majeure vasculaire events bij personen in de leeftijdsklasse van 55 tot 70 jaar die niet eerder hart- en vaatziekten hadden, maar niet bij 70 plussers, eveneens zonder een dergelijke voorgeschiedenis.
BMJ: Statins for primary prevention of cardiovascular disease
Lees ook
Joop Lefrandt
internist / vasculair geneeskundige, Groningen
Let wel, het gaat hier om primaire preventie bij patiënten met een laag risico. De titel mist deze toevoeging.
Ik heb me niet gehouden aan de CVRM richtlijn voor primaire preventie. Deze CVRM richtlijn heeft ongetwijfeld ook in NL bijgedragen aan ...een overbehandeling van patiënten boven de 70 jaar die louter op basis van het bij hun leeftijd passende 10 jaars risico op een cardiovasculaire event behandeld zouden moeten worden met ondermeer een statine. Het omgekeerde is overigens waar voor bijvoorbeeld een 40 jarige man die sinds zijn 14e rookt, ernstig overgewicht heeft, een RR van 178/100 mmHg en een LDL van 5.0 mmol/l.
Wellicht ten overvloede, primaire preventie van al die patiënten met Familiaire Hypercholesterolemie, FH, die we veel zien op onze polikliniek is door hun hoog risico wel degelijk heel zinnig. Sinds de beschikbaarheid van statines is hun event vrije overleving en overall overleving aanzienlijk verbeterd. Binnen deze FH groep zijn de dure PCSK remmers ook een welkome aanvulling voor diegene die een verhoogd LDL houden onder maximale statine therapie of geen enkele statine verdragen.
Bart Bruijn
Huisarts, Streefkerk
Dit is écht niets nieuws hoor! Al zeker 20 jaar geleden deden deze geluiden de ronde en werd de fouten in de aannames onder de onderzoeken onder meer door Hans van der Linde al aangetoond. Maar ja, publiceren was niet makkelijk en iets niet verkopen ...levert geen geld op voor cursussen.
En sindsdien houd ik mij niet aan de richtlijnen m.b.t. primaire preventie met statines. Want ... in dubio abstine.