Spierweefsel van sportende ouderen lijkt op dat van jongvolwassenen

Ouderen moeten er hard voor werken, maar hun spieren kunnen een stofwisseling hebben die bijna gelijk is aan die van jongvolwassenen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht en het Amsterdam UMC gepubliceerd in Nature Aging. UM-onderzoeker Joris Hoeks: ‘Het gaat dan om oudere mensen die echt stevig sporten.’

Bij het bestuderen van het spierweefsel van jonge en oude mensen sprong één stofje er duidelijk uit: nicotinamideadeninedinucleotide (NAD⁺). Het is in mindere mate aanwezig bij oudere mensen, helemaal als zij weinig bewegen. Hoeks: ‘De hoeveelheid NAD⁺ schaalt heel mooi met de functionaliteit en gezondheid van de spieren. Ouderen die heel veel sporten hebben niveaus gelijk aan die van jongvolwassenen.’

Gezonder oud

Het stofje is volgens Hoeks al erg bekend uit verouderingsonderzoek bij proefdieren. ‘Daar zie je ook dat het minder voorkomt in oudere dieren, en dat gelijktijdig de functie van cellen afneemt. Als je NAD⁺ als supplement toedient dan leven wormpjes langer en krijgen muizen minder metabole ziekten.’ Of het manipuleren van de hoeveelheid NAD⁺ in mensen ervoor zorgt dat we gezonder oud worden, is op basis van dit onderzoek niet te zeggen.

De onderzoekers waren op voorhand niet specifiek op zoek naar de stof NAD⁺. ‘Door de stofwisseling in de spieren van verschillende groepen mensen in beeld te brengen wilden we meer inzicht krijgen in het verouderingsproces en hoe mensen gezonder oud kunnen worden.’ Hiervoor vergeleken de onderzoekers de stofwisseling van jongvolwassenen (20-30 jaar) die gemiddeld bewegen met die van drie groepen ouderen (65-80 jaar) met verschillende fitheidsniveaus. Variërend van mensen die minimaal bewegen en bijvoorbeeld moeite hebben om uit een stoel op te staan, tot aan mensen die minimaal driemaal per week sporten. ‘Daarbij telt fietsen naar de stad of supermarkt of een wandeling door het park of bos niet mee. Het gaat dan om oudere mensen die fanatiek zwemmen, wielrennen of hardlopen’, aldus Hoeks. ‘En die gemiddeld ruim 13 duizend stappen per dag zetten. Dat haal ik zelf zeker niet elke dag.’

Bij alle proefpersonen is een spierbiopt genomen om de levels van 137 verschillende metabolieten in het spierweefsel te meten en te kijken in welke mate die voorkwamen in de verschillende groepen. Hierbij viel NAD⁺ meteen op. ‘NAD⁺ bevindt zich vooral in mitochondria: de energiecentrales van een cel. Voedingsstoffen die iemand tot zich neemt worden daar omgezet in energetische moleculen, die cellen kunnen gebruiken.’ De werking van mitochondria gaat, net als de levels van NAD⁺, achteruit met de leeftijd. ‘Maar het is te vroeg om te zeggen of dat oorzaak-gevolg is’, aldus Hoeks.

Winst te behalen

Mensen die gemiddeld blijven bewegen, zullen met de leeftijd waarschijnlijk minder fit zijn. ‘De groep ouderen die gemiddeld beweegt bleek eigenlijk al opvallend actief en haalde zo’n 10 duizend stappen per dag. Daarmee voldoet deze groep grotendeels aan de beweegrichtlijnen voor de algehele bevolking. Toch zien we in vergelijking met jongvolwassenen een duidelijke verlaging van NAD⁺-niveaus. Je moet dus echt een behoorlijke inspanning doen qua sport om dat op te heffen.’

Of op latere leeftijd meer gaan sporten het verouderingsproces in spieren ook daadwerkelijk kan terugdraaien, is volgens Hoeks nog onduidelijk. ‘Hiervoor zou je mensen een beweegprogramma moeten aanbieden, terwijl je hen wekenlang volgt.’ Hetzelfde geldt voor de toediening van NAD⁺. ‘Het verhogen van NAD⁺-niveaus via voedingssupplementen of een aangepast eetpatroon is in mensen al wel gedaan. Tot nog toe waren die studies niet erg succesvol. Maar mogelijk is het wel effectief in combinatie met beweging. Zeker bij ouderen met een beperkte fysieke fitheid.’ Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of daar winst te behalen is.