Remdesivir groot ingekocht ondanks slechte studieresultaten

‘The history of the covid-19 pandemic will be strewn not only with lost lives and livelihoods but with the bloated carcasses of treatments hyped and bought at great expense, only to be found wanting.’ (‘De geschiedenis van de covid-19-pandemie zal niet alleen bezaaid zijn met verloren levens en inkomens, maar net zo goed met de opgeblazen karkassen van gehypete behandelingen waar veel voor is betaald, terwijl ze uiteindelijk tekortschieten.’)

Zo begint BMJ-hoofdredacteur Fiona Godlee haar wekelijkse commentaar, waarin ze zegt dat we weinig hebben geleerd van de tamiflusaga. Tijdens de Mexicaanse griep werd die virusremmer (oseltamivir) massaal ingekocht, op grond van vroege, gehypete resultaten uit slecht opgezette studies, betaald door de farmaceut. Dat verhaal lijkt volgens haar sterk op wat er nu gebeurt met remdesivir. Daarover schrijven de Nederlandse journalist Lucien Hordijk en Priti Patnaik, de oprichter van het onafhankelijk journalistiek initiatief Geneva Health Files, in The BMJ.

Zij zochten contact met de 36 overheden van Europese landen die op 7 oktober een deal sloten met Gilead, de fabrikant van het middel. De overeenkomst hield in dat er in een halfjaar tijd 500 duizend kuren zouden worden afgenomen, voor ruim 1 miljard euro. Inmiddels zouden er bij elkaar al 640 duizend ampullen (ter waarde van 220 miljoen euro) zijn afgenomen.

Van de zeventien overheden die reageerden op het verzoek tot informatie hebben alleen Portugal (goed voor 100 duizend ampullen), Duitsland (155 duizend) en Spanje (15 duizend) gezegd hoeveel ze hadden ingekocht. Frankrijk en Luxemburg hebben hun order ingetrokken, Nederland en andere landen lieten weten dat dergelijke gegevens vertrouwelijk waren.   

De journalisten maakten ook een tijdlijn van verschillende belangrijke momenten waarop informatie over de virusremmer naar buiten kwam, en wanneer verschillende landen het ooit veelbelovende coronamiddel inkochten. Daar staat bijvoorbeeld in wanneer de FDA voorlopige goedkeuring gaf (1 mei), en wanneer de EMA (3 juli). En ook dat Gilead eind september een manuscript kreeg van voorlopige resultaten van de Solidarity-studie (opgezet door de WHO), waaruit bleek dat remdesivir weinig tot niets deed bij patiënten die met covid-19 waren opgenomen: een week voor de overeenkomst met de Europese Commissie (EC). Nog een week later bracht de WHO de interim-resultaten naar buiten. Eind november kwamen nog meer resultaten naar buiten en zei de WHO het gebruik van het middel niet meer aan te raden. Er zullen nog meer data uit deze studie komen.

Science bracht eerder naar buiten dat de EC niet op de hoogte was van de interim-resultaten van de Solidarity-studie. Volgens Gilead zou de EC wel geïnformeerd zijn. Het bedrijf betwist de resultaten van deze studie overigens, en wijst op de eigen website op (goede)uitkomsten van andere trials, zoals de ACTT-studie.  Op de vraag van journalisten of er clausules in het contract waren opgenomen waardoor opnieuw zou kunnen worden onderhandeld, ging de woordvoerder van de EC niet in.