RCT’s in de eerstelijnszorg doorstaan vaak de tand des tijds

Relevante uitkomsten voor de eerstelijnszorg uit negen van de tien dubbelblinde gerandomiseerde studies staan jaren later nog steeds overeind. Dat blijkt uit een steekproef van Christian Ruchon en collega’s die ze onlangs in Family Practice publiceerden.

De onderzoekers stelden een lijst op van dubbelblinde gerandomiseerde studies (RCT’s) met relevante uitkomsten voor de eerstelijnszorg die in wetenschappelijke referaten, de zogenoemde patient-oriented evidence that matters (POEM’s), werden beschreven. POEM’s volgen een vaste opbouw: titel, klinische vraagstelling en een ‘bottomline’-uitspraak, gevolgd door achtergrondinformatie over de studiemethode en dergelijke.

De 408 oudste studies (2002-2005) van die lijst namen de onderzoekers vervolgens onder de loep. Slechts 35 van die POEM-studies werden in de twaalf tot zeventien jaar na publicatie onderuitgehaald door recentere trials. Bij ruim de helft van die 35 studies kon de superioriteit van het genees- of hulpmiddel in de jaren erna niet bevestigd worden, terwijl die voor de andere helft later juist alsnog werd aangetoond.

Als voorbeeld beschrijven de onderzoekers een dubbelblinde, placebogecontroleerde studie uit 2003. Volgens die studie zou het toedienen van dexamethason op de Spoedeisende Hulp aan kinderen en pubers met een acute faryngitis niet sneller leiden tot pijnverlichting. In 2009 liet een meta-analyse echter zien dat pijnverlichting wel degelijk eerder optrad met corticosteroïden dan zonder, namelijk gemiddeld zesenhalf uur eerder.

Dat negen op de tien RCT’s uit hun steekproef de tand des tijds doorstonden, vinden de onderzoekers bemoedigend. Toch zou er volgens hen in de referaten meer aandacht moeten zijn voor wetenschappelijk bewijs dat inmiddels is weerlegd.

DOI: 10.1093/fampra/cmab104 Evidence reversals in primary care research: a study of randomized controlled trials