Psychiater voor tuchtrechter na twee keer onzorgvuldige euthanasie

Een psychiater moet zich dinsdag verantwoorden voor het regionaal tuchtcollege over de uitvoering van euthanasie bij twee patiënten met een psychiatrische ziekte. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft een klacht tegen haar ingediend nadat de RTE (Regionale Toetsingscommissies Euthanasie) in beide casussen oordeelde dat de psychiater niet voldeed aan de zorgvuldigheidseisen.

De RTE vond in beide gevallen dat de psychiater, werkzaam bij het Expertisecentrum Euthanasie, niet voldeed aan de zorgvuldigheidseisen met betrekking tot het vragen van een second opinion aan een psychiater. Bij euthanasieverzoeken die voortkomen uit lijden als gevolg van een psychiatrische aandoening, moet de uitvoerend arts volgens de richtlijnen met extra grote behoedzaamheid omgaan met het verzoek. Er moet naast de reguliere (SCEN-)consulent altijd een onafhankelijk psychiater worden geraadpleegd. In de eerste casus, waarover de RTE in maart 2022 een oordeel publiceerde schoof de uitvoerend psychiater de conclusie van haar collega – dat de patiënt niet wilsbekwaam was ten aanzien van zijn euthanasieverzoek – terzijde. In de tweede casus, waarover de RTE in oktober 2022 een oordeel publiceerde, raadpleegde de uitvoerend arts helemaal geen psychiater, maar baseerde ze zich op een twee jaar oud verslag, dat niet was opgesteld in het kader van een euthanasietraject. 

Melding 

Wanneer de RTE oordeelt dat een arts onzorgvuldig heeft gehandeld in een euthanasietraject, wordt er standaard melding gedaan bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en bij het Openbaar Ministerie (OM). Het gebeurt daarna zelden dat de IGJ naar aanleiding hiervan een klacht indient bij het tuchtcollege. In de afgelopen tien jaar gebeurde dit slechts in vier casussen. Een bekend recent voorbeeld is de zaak tegen een specialist ouderengeneeskunde, dat bekend werd als het ‘koffiearrest’ of de ‘koffie-euthanasie’. Bij elke casus kreeg de betrokken arts een waarschuwing of berisping. 

‘Euthanasie bij psychiatrisch lijden is nog steeds een controversieel onderwerp’, zegt psychiater en jurist Noortje van de Kerkhof in reactie op de aanstaande zitting van het tuchtcollege. ‘Veel artsen worstelen ermee en de ruimte om af te wijken van richtlijnen is zeer beperkt. Ik denk dat er bij veel collega's behoefte is aan verdere uitwerking van de 'grenzen van de beroepsbeoefening' bij dit gevoelige thema. Als beroepsgroep hebben we dit soort uitspraken nodig voor het verder ontwikkelen van onze werkwijze waar het gaat om levensbeëindiging bij psychisch lijden. Dat neemt niet weg dat het voor deze arts natuurlijk enorm belastend is; het is háár handelen dat nu onder het vergrootglas ligt.' 

Geen vervolging 

In tegenstelling tot de specialist ouderengeneeskunde in de ‘koffie-euthanasie’ hoeft de psychiater niet meer bang te zijn dat ze ook strafrechtelijk wordt vervolgd. De eerste melding is volgens een OM-woordvoerder in april 2022 geseponeerd door het OM in verband met het ontbreken van een verdenking van een strafrechtelijk feit. De tweede melding is in februari 2023 geseponeerd, omdat er geen wettig en overtuigend bewijs aanwezig is dat er sprake is van een strafbaar feit. De persvoorlichter benadrukt dat het feit dat het OM geen bewijs ziet voor een strafrechtelijk feit onverlet laat dat er mogelijk wél sprake is van een geschonden professionele norm.