Preprints covid-19: veel kaf, weinig koren

Serologisch prevalentieonderzoek naar covid-19 is niet eenvoudig. De eerste grootschalige studies lopen inmiddels of worden binnenkort gestart. Maar veel wetenschappers twijfelen aan de nauwkeurigheid van de gebruikte antistoffentests.

Dat er haken en ogen aan het onderzoek zitten en dat overhaaste conclusies op de loer liggen, blijkt bijvoorbeeld uit de lotgevallen van de Californische serologiestudie onder ruim 3300 personen waarover Medisch Contact vorige week berichtte. De populatieprevalentie van covid-19 zou volgens de auteurs variëren tussen 2,49 en 4,16 procent, wat betekent dat ruim 50 tot 85 keer meer mensen de ziekte gehad zouden hebben dan op grond van tests was gemeten.

Maar nu wijzen critici erop dat het absolute aantal positieve tests zo klein was, dat hoogstwaarschijnlijk foutpositieve uitslagen de resultaten aanzienlijk hebben vertekend. Ook de inclusie van deelnemers zou vertekend zijn geweest: te weinig mensen uit lage-inkomens- en minderheidsgroepen deden mee aan het onderzoek. Verder maakten de onderzoekers gebruik van een testkit vervaardigd door het Chinese bedrijf Hangzhou Biotest Biotech die weliswaar door de FDA is toegelaten, maar voor de werkzaamheid waarvan de geneesmiddelenautoriteit niet instaat. Eén van de auteurs heeft inmiddels laten weten dat het stuk na alle kritiek zal worden aangepast. Het was ook maar ‘een preprint’, merkte hij op. En ook dat een gelijksoortige, grootschaligere studie van zijn onderzoeksgroep uitgevoerd in een ander deel van Californië een identieke populatieprevalentie van ongeveer 4 procent zou hebben laten zien. Die studie is volgens hem inmiddels aangeboden aan een peerreviewed tijdschrift.

Intussen is dit geval een treffend voorbeeld van het probleem dat die almaar groeiende stapel preprints met covid-19-onderzoek oplevert: de betrouwbaarheid van de wetenschappelijke ‘informatie’ is kwestieus. In het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic zegt Julie Pfeiffer, redacteur van het Journal of Virology, dat zij en haar collega’s worden overspoeld met artikelen. Rijp en groen, maar toch vooral heel veel groen. De meeste van die studies komen zelfs niet eens in aanmerking voor peerreview, zo slecht van opzet zijn ze. Uiteindelijk komen veel van die stukken dan alsnog terecht op een preprintsite, volgens Pfeiffer. Sommige artikelen die ze toegezonden krijgt, zijn afkomstig van niet-wetenschappers; andere van virologen die plotseling zijn overgestapt op het bestuderen van coronavirussen. Pfeiffer: ‘Sommige mensen proberen echt te helpen, maar er is ook enorm veel opportunisme.’

The Atlantic: Why the Coronavirus Is So Confusing