Politici bespreken de oorzaken van ziekte nauwelijks

Kamerleden in de vaste Tweede Kamercommissie van VWS gebruiken zelden woorden die gaan over leefstijl zoals roken, of over sociale determinanten zoals ‘laaggeletterdheid’ of ‘rondkomen’. ‘Dit suggereert dat zij het weinig hebben over de onderliggende oorzaken van ziektes’, aldus Jeroen van Baar van het Trimbos-instituut, een van de onderzoekers van deze opmerkelijke studie, die onlangs verscheen in SSM Population Health.

‘Als onderzoekers binnen de public health weten we dat sociale determinanten en leefstijl bepalend zijn voor het ontwikkelen van gezondheidsproblemen. Als we willen voorkomen dat mensen ziek worden moeten we ons daar dan ook op richten. We vroegen ons af in hoeverre politici op landelijk niveau zich met die onderliggende oorzaken van ziekte bezighouden’, aldus Van Baar, onderzoeker bij het Trimbos-Instituut op het gebied van mentale gezondheid. Om dat te onderzoeken analyseerden zij 773 getranscribeerde debatten, in de periode tussen 2008 en 2022, door middel van een computergeautomatiseerde analyse.

Linkse en rechtse partijen

Uit de analyse blijkt dat 2,8 procent van de bijdragen over leefstijlonderwerpen ging, terwijl zo’n 1,3 procent sociale determinanten betrof. Een ander resultaat van het onderzoek was dat linkse partijen het vaker over sociale determinanten hebben, terwijl rechtsgeoriënteerde politici vaker over leefstijlfactoren spraken. ‘Dit komt overeen met de gedachte dat rechtse partijen het hebben van een goede gezondheid vaker zien als een individuele verantwoordelijkheid, terwijl linkse partijen ook die andere determinanten meenemen.’

Waar hadden de parlementsleden het dan wel over? Van Baar: ‘Met name onderwerpen zoals het zorgsysteem en de financiering van zorg waren het onderwerp van gesprek, binnen de VWS-commissie. Mogelijk wordt er bij andere parlementaire commissies, zoals Sociale Zaken en Werkgelegenheid, wel over deze determinanten gesproken, en wordt de relatie met volksgezondheid gelegd.’