‘Patiënten in kleinschalige woonvormen steeds vaker verstoken van basiszorg’

Een groeiende groep kwetsbare cliënten in kleinschalige woonvormen heeft geen toegang tot medische basiszorg. Dat komt doordat niet altijd duidelijk is wie voor deze zorg verantwoordelijk is. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) maken zich zorgen over ‘evidente’ risico’s op gezondheidsschade en vermindering van de kwaliteit van leven als gevolg.

In een gezamenlijke brief aan het ministerie van VWS stellen de IGJ en NZa dat er met de opkomst van kleinschalige woonvormen geen duidelijke afbakening meer is tussen het werkterrein van de huisarts en dat van de specialist ouderengeneeskunde en arts verstandelijk gehandicapten. Het is niet vastgelegd wie welke taak heeft of welke competenties nodig zijn in welke gevallen. Ook is niet gedefinieerd wie verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op basiszorg voor deze groep ‘Wlz-patiënten zonder behandeling’.

Problemen doen zich vooral voor in situaties waar lokaal geen afspraken zijn gemaakt. In het verleden werden er in de praktijk wel oplossingen gevonden, stellen IGJ en NZa. Maar als gevolg van de arbeidsmarktproblematiek komt de beschikbaarheid van zowel huisartsen als artsen verstandelijk gehandicapten als specialisten ouderengeneeskunde steeds meer onder druk te staan.

De NZa en IGJ schrijven dat de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) van mening is dat de medische zorg die in kleinschalige woonvormen nodig is, geen huisartsenzorg is en dan ook niet onder het aanbod van de huisarts valt. Al mogen ze ervoor kiezen om die zorg wel te leveren. De IGJ en NZa zien dat huisartsen in toenemende mate bestaande contracten met aanbieders van kleinschalige woonvormen opzeggen. Volgens een woordvoerder van de LHV vraagt deze beroepsvereniging al sinds 2018 aandacht voor het niet op orde hebben van de zorg in kleinschalige woonvormen. ‘De zorgbehoefte en zorgzwaarte van deze patiënten stellen aanvullende eisen aan de expertise en kennis van de huisarts. De medische zorg die hier nodig is, is in de basis dus niet meer “des huisarts” en valt wat ons betreft dus niet onder het basisaanbod van de huisarts.’ De LHV is er volgens de woordvoerder voorstander van dat de specialist ouderengeneeskunde een zelfstandige positie krijgt binnen de eerste lijn.

In een reactie stelt beroepsvereniging voor specialisten ouderengeneeskunde Verenso dat er een regierol moet komen voor de specialist ouderengeneeskunde als het gaat om de meest kwetsbare patiënten in de eerste lijn. Maar daarvoor moeten de randvoorwaarden om te functioneren binnen de eerste lijn wel eerst worden verbeterd, want nu zijn er nauwelijks contracteermogelijkheden voor specialisten ouderengeneeskunde, stelt de beroepsvereniging. Verenso stelt verder dat specialisten ouderengeneeskunde het wel willen, maar op dit moment niet betaald krijgen. Wat Verenso betreft is het niet de bedoeling dat specialisten ouderengeneeskunde álle basiszorg in kleinschalige woonvormen gaan leveren, licht een woordvoerder toe. ‘De specialist ouderengeneeskunde is inzetbaar voor de meest kwetsbaren. Samen met de huisarts kan bekeken worden of een patiënt onder de huisarts kan blijven vallen of met een consult bij de specialist ouderengeneeskunde is geholpen of dat deze de regierol op zich neemt. Juist omdat nu al, maar zeker in de toekomst sprake is van tekorten van alle zorgprofessionals is het belangrijk dat iedereen het werk doet waar hij of zij het meest kan betekenen voor de patiënt.’

De IGJ en NZa verzoeken het ministerie van VWS samen met de beroepsgroepen en brancheorganisaties op zoek te gaan naar een oplossing.