‘Oproep om propofolgebruik aan te passen voorkwam tekort’

Driekwart van de ziekenhuizen was bereid het propofolbeleid aan te passen toen tijdens de eerste coronagolf een tekort aan dit sedatiemiddel dreigde. Dat blijkt uit navraag bij de commissie van artsen en apothekers die het ministerie adviseerde over dergelijke acute tekorten.

Tijdens de coronacrisis is in opdracht van het ministerie van VWS het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG) opgezet. Het LCG hield zicht op de beschikbaarheid en verdeling van geneesmiddelen die nodig zijn bij de behandeling van ernstig zieke coronapatiënten. Onderdeel van het LCG is de commissie ATG (acute tekorten geneesmiddelen), die adviseert hoe om te gaan met tekorten. In de commissie zitten twee intensivisten, een anesthesioloog en twee ziekenhuisapothekers, van wie één met ic-expertise.

Tekort

Tijdens de eerste coronapiek dreigde een tekort aan het veel benutte propofol, blikt commissielid en ic-ziekenhuisapotheker Nicole Hunfeld terug. Het middel is volgens haar moeilijk te maken; wereldwijd wagen zich maar enkele farmaceuten daaraan. Door ‘vijftien levensreddende middelen voor ic’s’ te monitoren hield het LCG continu zicht op voorraden, aldus Hunfeld. ‘Wij wisten dat er in Nederland nog maar voor één week voorraad was als er niet was ingegrepen. We wachtten op een voorraad uit Italië, maar dat land lag toen ook plat.’

De commissie ATG stuurde daarom in de derde week van april een oproep naar ziekenhuizen om een propofolsparend beleid te voeren. Het advies was om op de ic’s een andere combinatie van middelen te gebruiken, en op de ok’s over te stappen naar dampmiddelen in plaats van het intraveneus toegepaste propofol. ‘De oproep is opgevolgd, want het tekort werd afgewend’, aldus Hunfeld. Vier weken later kon daardoor weer worden overgestapt op het ‘oude beleid’, zegt ze.

Hunfeld benadrukt dat zo’n landelijke oproep om propofolsparend te werken ongebruikelijk is, en voortkomt uit een bijzondere situatie. ‘We zijn als commissie bij elkaar geroepen, om de minister te adviseren bij dreigende geneesmiddelentekorten. We hebben midden in een stresspiek onze oproep naar ziekenhuizen gestuurd.’

Enquête

Om te bekijken hoe ziekenhuizen de propofolbesparing hebben opgepakt, heeft de commissie ATG het LCG gevraagd een enquête te houden. Van de 38 deelnemende ziekenhuizen geeft 74 procent aan dat ze hun beleid naar aanleiding van het advies hebben aangepast.

Er waren 25 ziekenhuizen die hun besparing kwantificeerden. Die besparing liep heel erg uiteen: bij vijf ziekenhuizen was dit vrijwel minimaal, bij twaalf varieerde het van 30 tot 60 procent en één ziekenhuis gebruikt helemaal geen propofol meer. Onduidelijk is of dit komt omdat dit ziekenhuis al door zijn voorraad heen was. De gemiddelde propofolbesparing na het advies kwam uit op 36 procent. De ziekenhuizen geven aan dat ze vooral de behandeling van coronapatiënten hebben aangepast, en daarnaast het anesthesiebeleid op de ok.

Welwillend

Volgens Hunfeld is het effect van de oproep een voorbeeld van ‘een goede samenwerking tussen artsen en ziekenhuisapothekers.’ ‘Door samenwerking hebben we in korte tijd een groter probleem kunnen voorkomen. Er is enorm welwillend op de oproep gereageerd.’