Ook volwassenen willen HPV-vaccinatie

1 reactie

Onlangs startte een gerandomiseerde studie naar vaccinatie om recidiverende afwijkingen door het humaan papillomavirus te voorkomen. Is er belangstelling onder volwassenen voor HPV-vaccinatie?

Gynaecoloog-oncoloog Ruud Bekkers, verbonden aan het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, krijgt regelmatig vragen van patiënten die buiten het Rijksvaccinatieprogramma vallen, maar toch het HPV-vaccin willen. ‘Vaak zijn dat twintigers, spijtoptanten zeg ik dan. Die kregen het vaccin aangeboden via het landelijke programma, maar hebben zich toen niet laten vaccineren. Daar hebben ze nu spijt van en ze komen met de vraag of vaccineren nog kan.’

‘Spijtoptanten’

Kort gezegd is het antwoord: ja, maar wel op eigen kosten. De registratiestudies lieten goede bescherming zien bij vrouwen van 16 tot 26 jaar bij wie op dat moment het virus niet actief was – en dus niet aantoonbaar. Ook daarna is een goede antistofrespons op een HPV-vaccin mogelijk. ‘Studies met vrouwen tot 45 jaar laten ook goede bescherming zien. Wel is het zo: hoe ouder, hoe lager de antistofrespons; maar toch is die nog altijd hoger dan de respons op een natuurlijke infectie. En de vaccins bieden bescherming tegen twee, vier of negen varianten, dus zelfs als er wel één HPV-variant aantoonbaar is, biedt een vaccin nog altijd bescherming tegen de andere varianten.’

Welke van de in Nederland geregistreerde drie vaccins is dan het beste? ‘Er zijn geen studies die de vaccins direct met elkaar vergelijken, maar waarschijnlijk ontlopen ze elkaar niet zoveel.’ Als tevens de wens bestaat tot bescherming tegen genitale wratten, dan meldt het RIVM op de website dat dan gevaccineerd kan worden met Gardasil of Gardasil 9.

Recidiverende HPV-infecties

De groep vrouwen aan wie Bekkers een HPV-vaccin aanraadt, zijn vrouwen bij wie al eerder een HPV-gerelateerde afwijking is geconstateerd, zoals cervicale intra-epitheliale neoplasie (CIN). ‘Ik krijg vrouwen verwezen die acht of tien jaar lang steeds maar weer afwijkingen hebben op basis van HPV. Ondanks meerdere behandelingen blijft het virus maar terugkomen. Blijkbaar is het afweersysteem van deze vrouwen, en dat geldt net zo goed voor sommige mannen, niet in staat om het virus zelf weg te werken, anders was dat in al die jaren wel gebeurd.’ Eerder onderzoek van Bekkers en collega’s liet zien dat vrouwen die behandeld zijn voor cervixafwijking op basis van HPV een verhoogd risico hadden op alle HPV-gerelateerde afwijkingen. ‘Dat is de risicogroep.’

Toch erkent Bekkers dat de wetenschappelijke onderbouwing voor het vaccineren van die risicogroep vooralsnog beperkt is. ‘In het buitenland zijn een paar kleine niet-gerandomiseerde studies gedaan. Die laten zien dat als je een vrouw met zo’n cervixafwijking behandelt en vaccineert – of andersom, dat maakt niet uit – dat dan de kans op een nieuwe HPV-gerelateerde afwijking afneemt.’ Voor mannen kent hij slechts één – methodologisch zwakke – studie waarin vaccinatie bij een voorstadium van anuskanker tot een lagere recidiefkans leidde.

Gerandomiseerde studie

In de afgelopen maanden zijn Bekkers en collega’s – onder leiding van de hoofdonderzoeker in het Erasmus MC – gestart met een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie. Vrouwen bij wie voor het eerst CIN II of III wordt gevonden – ongeacht of HPV aantoonbaar was – en voor wie een lisexcisie gepland staat, kunnen aan deze studie meedoen. De helft van de 750 vrouwen krijgt drie prikken van het HPV-vaccin dat tegen negen varianten beschermt, en de andere helft krijgt drie keer een placebo ingespoten. Het primaire eindpunt is het aantal vrouwen dat binnen 24 maanden opnieuw een CIN II- of III-afwijking heeft. Als over twee à drie jaar de resultaten positief zijn, dan is de volgende stap om HPV-vaccinatie voor deze groep vanuit de basisverzekering vergoed te krijgen.