Na staken beademing kan hartactiviteit kort opleven na circulatiestilstand

Na het staken van de levensondersteunende behandeling kan de hartactiviteit één of meerdere keren kort opleven tussen het vaststellen van de circulatiestop en het overlijden van de patiënt. Dat blijkt uit een onderzoek van Sonny Dhanani en collega’s dat deze week in NEJM verscheen.

Wanneer is dood ook echt dood? Om deze vraag te beantwoorden voerden de onderzoekers – onder andere van het Maastricht UMC+ – een groot internationaal prospectief onderzoek uit om klinisch onopgemerkte hartactiviteit na het vaststellen van de circulatiestilstand te identificeren. Hiervoor registreerden de onderzoekers continu de arteriële pulsaties en druk (arterielijn), het hartritme (ecg) en de zuurstofsaturatie (plethysmografie) vanaf vijftien minuten vóór het staken van de levensondersteunende behandeling tot maximaal een halfuur ná het klinisch vaststellen van het overlijden na een circulatiestop.

Van de 1999 gescreende patiënten konden de onderzoekers 631 niet-hersendode patiënten includeren bij wie de levensondersteunende behandeling werd gestaakt in de veronderstelling dat de circulatie dan binnen afzienbare tijd stopt. Voor 480 patiënten was de dataset voldoende compleet voor een retrospectieve analyse van de elektrische en pulsatiele hartactiviteit. Daaruit bleek dat bij 14 procent van de patiënten nog enkele seconden aan hartactiviteit werd gemeten na de laatste polsslag; meestal één à twee minuten erna. Slechts bij 1 procent van de patiënten werd de hartactiviteit ook prospectief in de klinische setting al opgemerkt. Overigens leidden geen van deze korte oplevingen tot een permanent herstelde circulatie of bewustzijn. De maximale tijd tussen de laatste polsslag en de hartactiviteit was in deze studie vier minuten en twintig seconden.

Daarom concluderen de onderzoekers dat de vereiste ‘no touch’-tijd van vijf minuten tussen het vaststellen van de circulatiestop en de dood volstaat om zeker te zijn dat de circulatiestilstand irreversibel is en overgegaan kan worden tot orgaandonatie.