Minder vroeggeboorten na lockdown

Na de invoering van de eerste coronamaatregelen is er een belangrijke afname geweest in het aantal te vroeg geboren kinderen. Dat blijkt uit een studie van kinderarts-neonatoloog Jasper Been e.a. (Erasmus MC), die is verschenen in The Lancet Public Health. Naar het hoe en waardoor blijft het vooralsnog gissen.

Op basis van gegevens over meer dan 1,5 miljoen eenlinggeboorten, waaronder 56.720 geboorten na de invoering van de coronamaatregelen, konden de onderzoekers een consistente afname in vroeggeboorten vinden in verschillende tijdvensters na 9 maart van dit jaar.

Dat mogelijke verband tussen covid-19-maatregelen en een vermindering van extreme vroeggeboorte en geboorten met een zeer laag geboortegewicht, werd al eerder gerapporteerd in Deense en Ierse studies. Maar die onderzoeken kenden een betrekkelijk kleine steekproefomvang en een korte observatieperiode. De ongecontroleerde opzet – vergelijking van de situatie vóór en ná de beperkende maatregelen – maakte bovendien causale interpretatie van de uitkomsten niet goed mogelijk. Been e.a. wilden juist zekerheid over een eventueel causaal verband en kozen daarom voor een ‘quasi-experimental difference-in-regression-discontinuity approach’.

Natuurlijk experiment

Jasper Been legt in grove trekken uit hoe dat in zijn werk gaat: ‘Met deze methode kun je een natuurlijk experiment evalueren als het opzetten van een RCT niet mogelijk is. Meestal gaat het daarbij om onderzoek op het terrein van de public health. Denk aan de gezondheidsuitkomsten na invoering van antirookmaatregelen. Ook de effecten van de coronamaatregelen vormen feitelijk zo’n experiment. Difference in regression discontinuity betekent in onze studie dat je kijkt naar kortetermijnveranderingen in variabelen verdeeld over de tijd, in dit geval dus de van-week-tot-weekincidentie van vroeggeboorten. Je corrigeert daarbij voor onderliggende trends in de tijd, zodat je ervan uit mag gaan dat veranderingen die je waarneemt niet het gevolg zijn van bijvoorbeeld seizoensinvloeden, of van het feit dat vroeggeboortes überhaupt aan het afnemen waren.’

De data van Perined, dat zich bezighoudt met perinatale registratie, zijn daarvoor het meest geschikt, aldus Been. ‘Dat is gedetailleerde informatie geregistreerd door verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen, waardoor het mogelijk is meer te weten te komen over de onderliggende mechanismen. Zijn er bijvoorbeeld minder spontaan vroeggeboren kinderen? Of zijn het juist de geïnduceerde vroeggeboorten die zijn afgenomen? Maar helaas zit daar een vertraging van een of twee jaar in. Daarom hebben we gebruikgemaakt van de hielprikkendatabase en hebben die gecrossvalideerd met Perined-data uit de jaren 2011, 2014 en 2017. We zagen wel wat kleine verschillen. Er zaten in onze dataset iets minder extreem vroeggeboren kinderen: dit komt hoogstwaarschijnlijk doordat zij zijn overleden voordat ze een hielprik hebben ondergaan.’

Verklaringen

Hamvraag is uiteraard: wat is hier aan de hand? ‘Er zijn verschillende verklaringen denkbaar’, zegt Been. ‘Bijvoorbeeld betere hygiëne: mensen zijn meer thuis en hebben minder contact met anderen. Dus is er minder kans op infectieziekten, waarvan we weten dat het triggers zijn voor vroeggeboorten. We weten verder dat ook luchtvervuiling zo’n trigger kan zijn. De lucht was veel schoner in de eerste weken toen de beperkende maatregelen van kracht werden. En ten slotte: met name vrouwen met een wat hogere opleiding konden thuiswerken en hebben zo waarschijnlijk minder stress ervaren. Ook stress is een bekende trigger.’

Maar, nuanceert Been, de hielprikdatabase geeft geen informatie over bijvoorbeeld foetale sterfte. ‘Terwijl er inmiddels in een aantal landen aanwijzingen zijn dat de foetale sterfte sinds de lockdownmaatregelen iets is toegenomen. Ook dat zou ook een deel van het effect kunnen verklaren. En dat zou dan minder goed nieuws zijn. Om daar zicht op te krijgen hebben we toch de Perined-data nodig. We zetten het onderzoek dan ook nationaal voort, en ook internationaal zijn we aangesloten bij een vergelijkende studie in bijna veertig landen.’