Meer inzicht in kawasaki door ziektegevallen na SARS-CoV-2-besmetting

In deze coronaperiode komen meer kinderen op de ic terecht met kawasaki-achtige verschijnselen. Deze gevallen dragen bij aan een beter begrip van het ziektebeeld kawasaki en heftige ontstekingsreacties, stelt kinderimmunoloog Taco Kuijpers.

Eind april dit jaar begon het met een bericht van Britse kinderartsen: meer dan in andere jaren belandden er kinderen op de ic met een vasculitisbeeld dat leek op de ziekte van Kawasaki. Er zou misschien een verband met covid-19 zijn. Al snel bleek ook in andere landen een toename van de incidentie van dergelijke gevallen. In Nederland telden kinderartsen er eind mei twintig.

Inmiddels staat de teller op ‘ongeveer dertig’, zegt Taco Kuijpers, hoogleraar kinderimmunologie Amsterdam UMC. ‘Iets meer dan we in andere jaren zien, maar niet heel veel meer. En de kinderen zijn gemiddeld wat ouder dan we meestal bij kawasaki zien.’
Kuijpers doet al jaren onderzoek naar de ziekte van Kawasaki en analyseert nu de gevallen van multisystem inflammatory syndrome in children (MIS-C) of pediatric multisystem inflammatory syndrome (PIMS), zoals het coronagerelateerde ziektebeeld de afgelopen maanden werd genoemd.

Van de dertig gevallen die sinds april zijn gevonden, is bij twintig de analyse klaar, zegt Kuijpers. ‘De helft daarvan is direct geassocieerd aan SARS-CoV-2, bij die kinderen vonden we antilichamen tegen dit nieuwe virus. Bij de andere helft dus niet.’ De immunoloog is niet verrast door de associatie met covid-19. ‘Elk nieuw virus is op een gegeven moment met kawasaki geassocieerd. Dat gebeurde ook met andere coronavirussen, zoals NL63 en 229E. En waarschijnlijk is dat verband er ook wel, maar slechts bij enkele kinderen. Maar we wisten nooit met absolute zekerheid of zo’n virus dan ook de directe aanleiding voor de ziekte van Kawasaki was. Met een compleet nieuw virus is dat eenvoudiger vast te stellen.’

Tot vóór de coronacrisis kon bij 85 procent van de gevallen helemaal géén infectieus agens worden aangetoond, vertelt Kuijpers. ‘Ook konden we op grond van de anamnese niet met zekerheid vaststellen of er een aanleiding was. Ja, als een kind twee weken daarvoor waterpokken had gehad, dan was het duidelijk. Maar een snotneus, of een keer diarree, dat hebben kinderen zo vaak, en lang niet altijd weten we welke ziekteverwekker dan precies speelt.’

Beter begrip van oud ziektebeeld
De nieuwe coronagerelateerde gevallen dragen bij aan een beter begrip van het ziektebeeld kawasaki en heftige ontstekingsreacties. ‘Die toename van gevallen trad wat later op dan de echte piek van acute coronabesmettingen: dat is een extra aanwijzing dat we het hier vooral over een post- of para-infectieus beeld hebben. Daarnaast is SARS-CoV-2 een nieuw virus: als een kind er antilichamen tegen heeft, moet het een recente besmetting zijn geweest. Verder is opvallend dat het cytokinepatroon bij deze kinderen – ongeacht of het beeld door SARS-CoV-2 is uitgelokt – voor een deel lijkt op dat van volwassenen die met covid-19 ernstig ziek worden. De mensen die een inflammatoire storm doormaken. Dat zijn op elkaar lijkende mechanismen.’

Kuijpers is zelf geïnteresseerd in het effect van de behandeling die de kinderen krijgen. ‘We zien dat toediening van IVIg (intraveneus immunoglobuline) vaak succes heeft. De vraag is nu of dat net zo goed werkt bij de kinderen die wél antilichamen tegen SARS-CoV-2 hebben als bij de rest. In IVIg zitten antistoffen tegen allerlei ziekteverwekkers, maar nog niet tegen SARS-CoV-2. Misschien heeft IVIg bij de SARS-CoV-2-groep wel minder effect. Dat zou erop wijzen dat die antistoffen bij de andere kinderen toch iets klaren dat met een onbekende ziekteverwekker kan samenhangen. En als het geen verschil zou uitmaken en IVIg even effectief lijkt zodra de ziekte door SARS-CoV-2 wordt uitgelokt, wat neutraliseert IVIg dan wel? Dat is een interessante vraag, want we weten nog altijd niet waarom IVIg in de meeste kinderen met de ziekte van Kawasaki zo goed werkt.’

Tweede golf
Kuijpers verwacht dat, gezien de stijgende SARS-CoV-2-besmettingsgraad in Nederland, er binnen enkele weken nieuwe gevallen van zieke kinderen bij zullen komen. ‘Maar voordat ik onrust zaai: het blijft een heel zeldzame aandoening, die gelukkig in de meeste gevallen goed wordt herkend. We hebben het over kinderen die echt ziek zijn en vaak langere tijd koorts hebben. Ze worden vrijwel allemaal tijdig verwezen naar de kinderarts.’