Kwaliteitsstandaard over rol arts in gesprek over orgaandonatie

De wijziging van de Wet op de orgaandonatie per 1 juli 2020 verandert ook de rol van artsen en de positie van naasten en nabestaanden rondom het overlijden van een patiënt. Over de vraag hoe artsen met hen het gesprek aangaan over orgaandonatie, heeft minister Bruno Bruins de kwaliteitsstandaard donatiezorg aan de Tweede Kamer aangeboden.

Bij een (aanstaand) overlijden in een ziekenhuis zijn artsen, of andere functionarissen die bij een mogelijke donatie het initiële deel van het donatiegesprek voeren, verplicht om nabestaanden en naasten te informeren over de registratie – ja/nee/geen bezwaar – in het donorregister. In sommige situaties is voor orgaandonatie toestemming van nabestaanden vereist. Als er bij opname in het ziekenhuis geen naasten van de patiënt aanwezig zijn, moeten het ziekenhuis en de arts zich inspannen hen te informeren. Zij kunnen de persoonlijke bezittingen van de patiënt doorzoeken om contactgegevens te vinden of het vragen aan de politie. Als het niet lukt iemand te bereiken, moet de donatie worden uitgesteld tot er wel iemand is bereikt. Als de donatie niet langer kan worden uitgesteld, vindt er geen donatie plaats.

Een naaste die geen nabestaande is, heeft geen recht om bezwaar te maken tegen de aard van de registratie of tegen de donatie. Nabestaanden tot en met de tweede graad hebben in het geval van een ja- of geen bezwaar-registratie wel het recht om aannemelijk te maken dat de registratie niet overeenkomt met de wens van de patiënt. Als de nabestaanden het er onderling niet over eens kunnen worden, moet de arts uiteindelijk de procedure stopzetten. Als de patiënt helemaal geen nabestaanden tot en met de tweede graad heeft, kan het gesprek ook worden aangegaan met bijvoorbeeld een goede vriend of vriendin. Hiermee hebben de opstellers van de kwaliteitsstandaard een motie van Eerste Kamerlid Jopie Noorden van de PvdA naast zich neergelegd, zo licht Bruins toe in een brief aan de Tweede Kamer. De werkgroep van de commissie van het Zorginstituut dat de kwaliteitsstandaard heeft samengesteld, vond het namelijk onwenselijk dat orgaandonatie niet door zou kunnen gaan omdat er geen nabestaanden zijn.